Deprem ve kader (Türkiye bir deprem ülkesidir) -5-
DEPREM KADER MİDİR?
DEPREM
*Üzerinde yaşadığımız Dünya (yerküre) dinamik özelliklere sahiptir. Yerküre, hayata imkan veren ve bir ekosistem oluşturan bir yapıda tasarlanmıştır. Bu tasarlamaya göre Yerküre dıştan içe doğru beş katmandan meydana gelmiştir. Bunlar; 1-Hava katmanı (Atmosfer) 2-Su katmanı (Hidrosfer) 3-Taş-toprak katmanı (Litosfer) 4-Magma katmanı (Pirosfer) 5-Çekirdek katmanı (Barisfer).
Bu katmanlar arasında hassas dengeler vardır ve Allah’ın koyduğu kevnî kanunlar işler(jeolojik kanunlar). Gerçekte yaşadığımız dünyamız, yer kabuğunu oluşturan yaklaşık 100 km. kalınlığındaki litosfer tabakasıdır. Kıtalar, okyanuslar Litosfer içinde yer alır. İnsanlar ve diğer canlılar Litosfer’de yaşarlar. Çekirdekte meydana gelen radyoaktif parçalanmalar sonucu açığa çıkan yüksek ısı nedeniyle konveksiyon akımları oluşmaktadır. Konveksiyon akımları Litosferin parçalanmasına sebep olmakta ve Litosfer birçok plakalara (levhalara) bölünmektedir. Litosferde 12 plaka (zamanımızda tesbit edilen) bulunmaktadır. Bu plakaların (levhaların) çukur yerlerini sular (okyanuslar), yüksek yerlerini de kıtalar oluşturur. Bu plakalar yer kabuğunun altındaki sıvı Magma hareketleriyle hareket ederler. Yani yer kabuğu, sıvı Magma okyanusunda bir gemi gibi sürekli hareket etmektedir. Dolayısıyla yerkabuğu üzerindeki okyanuslar ve kıtalar da hareket etmektedirler. Bu hareketler senede 1-10 cm. kadar olabilmektedir. Plakaların hareketleri sonucu komşu plakalar birbirinden uzaklaşabilir (ıraksama), yaklaşabilir (yakınsama) veya birbirleriyle çarpışabilir ve birbirlerine sürtünerek paralel fakat zıt yönde ilerleyebilirler. Bu şekilde uzun ‘transform fay hatları’ oluşur. Marmara fay hattı olarak bilinen fay bu tiptedir. Plakaların çarpışmaları; Depremleri, volkanik oluşumları ve dağların oluşmasına sebep olurlar. Plakaların birbirlerine doğru sürekli hareketleri ve çarpışmaları, sürekli olarak depremlerin meydana gelmesine sebep olur. Anadolunun üzerinde bulunduğu Afrika plakası ile kuzeydeki Avrasya plakası birbirine zıt ve paralel olarak hareket ederler. Bu sürtünme hareketleri bazen çok şiddetli depremlere sebep olmaktadır (Gölcük, Düzce depremlerinde olduğu gibi). (1, 2)
*Görüldüğü gibi Deprem, yer kabuğundaki kırılmalar sonucu ortaya çıkan enerjinin dalgalar halinde etrafa yayılması ile ortaya çıkan bir olaydır. Ve Allah’ın ezeli ilmiyle taktir ettiği (Kader yaptığı) ‘Kevnî kanununun’ işlemesidir. Allah’ın bu kanunu değişmez. Yani yer kabuğu hareketleri ve kırılmaları periyodik olarak devam edecektir.
İNSANIN SORUMLULUĞU NEDİR?
*Peki, insan, özellikle de sorumluluk mevkilerinde bulunanlar, ‘deprem bir kaderdir. Ne yaparsak yapalım bunu önleyemeyiz’ diyerek, suçu kadere atıp sorumluluklarından kurtulabilirler mi? Ve kendi sorumlulukları gereği olan işleri yapmamazlık edebilirler mi?
CEVAP; ELBETTE EDEMEZLER.
*İnsanların özellikle de sorumluluk mevkilerinde bulunanların, sorumluluklarının gereğini yapmayıp, suçu kadere atmaları, her şeyden evvel kadere iftira ve Allah’a isyandır.
*Evet, Allah, ezeli ilmiyle her şeyi taktir etmiştir. Amma insana da bir sınırlı (cüz-i irade) irade vererek onu sorumlu tutmuştur.
*İnsan, kendisi hakkında Allah’ın ne taktir ettiğini (kaderi) bilemez, bilmek de vazifesi değildir. Kader, Allah’ın ezeli bilgisi dahilindedir. Allah’ın işlerini kulun sorgulaması hadsizliktir. Kula düşen iş, kendi vazifesini bilmek ve görevlerini layıkıyla yapmak olmalıdır.
*Allah’ın kanunlarını kul değiştiremez.
*İnsan, aklını kullanarak ilim ile Allah’ın koyduğu kevnî (yaratılış) kanunlarını keşfedip, buna uygun hareket etmekle yükümlüdür.
(1): Encyclopaedia Britannica.
(2):Afyon Kocatepe Üniversitesi deprem uygulama ve araştırma merkezi.