DEPREM VE KADER (Türkiye bir deprem ülkesidir) -3-
ASRIMIZDA DÜNYADA GÖRÜLEN
ÖNEMLİ DEPREMLER (1)
13- 4 Şubat 1965 Sıçan Adaları, Alaska depremi (8.7 mw*)
Alaska, bu büyük depremin yüksekliği 10 metreyi aşan bir tsunamiyi tetiklediğinde yalnızca altı yıllık bir eyaletti. Büyüklüğüne rağmen deprem, Aleut Adaları’nın ucundaki uzak konumu nedeniyle çok az hasara neden oldu. Hawaii’de tsunami bildirildi ve Japonya’ya kadar devam etti. Temblor, Pasifik Plakasının, birçok büyük depremin yeri olan Alaska-Aleut mega bindirmesinde Kuzey Amerika Plakasının altına dalmasının sonucuydu. Deprem ahşap binaları çatlattı ve bir asfalt pisti ikiye ayırdı.
14- 23 Haziran 2001’de Arequipa, Peru depremi (8.4 mw)
Peru’nun sahil kasabası Atico’nun 6 km açığında 8,4 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. En az 74 kişi öldü; bu insanların üçte birinden fazlası ortaya çıkan tsunami ile öldü. Güçlü yer sarsıntısı nedeniyle 2.600’den fazla kişi yaralandı ve 50.000’den fazla ev hasar gördü. USGS’ye göre deprem, Nazca Plakasının yılda yaklaşık 78 milimetre hızla kuzeydoğuya hareket ettiği, Güney Amerika Plakasına çarptığı ve altına daldığı Nazca ve Güney Amerika plakalarının sınırında meydana geldi.
15- 2004 Sumatra-Andaman Adaları, Endonezya depremi (9.1 mw)
Bu deprem, tarihteki en büyük üçüncü deprem ve Alaska, Prince William Sound’daki 1964 depreminden bu yana en büyük depremdi. Güneydoğu Asya ve Doğu Afrika’daki 10 ülkede deprem ve ardından gelen tsunami nedeniyle toplamda yaklaşık 230.000 kişi öldü veya öldüğü varsayıldı ve yaklaşık 1,2 milyon kişi yerinden oldu. Banda Aceh’de son derece güçlü bir sarsıntı hissedildi, ancak bu depremin en ölümcül yönü, o ana kadar kaydedilen tarihteki diğer tüm ölümlerden daha fazla ölüme neden olan, ortaya çıkan tsunamiydi. Tsunami, neredeyse dünya çapında Hint, Pasifik ve Atlantik okyanuslarındaki gelgit göstergelerinde kaydedildi.
Büyük deprem, Noel’den bir gün sonra Hindistan ve Burma tektonik plakaları boyunca meydana geldi ve Hint Plakası Burma mikroplakasının altına daldığında çıkan stresin serbest bırakılmasından kaynaklandı. USGS’ye göre, denizde bulunan büyük fay zonu Kaliforniya’ya kadar uzandı.
16- 28 Mart 2005 Kuzey Sumatra, Endonezya depremi (8.6 mw)
Sumatra’nın etrafındaki alan sismik olarak aktif bir bölge ve Endonezya adası volkanik olarak aktif olan Pasifik Ateş Çemberi’nin üzerinde yer alıyor. Avustralya Plakası ve Sunda Plakasının buluştuğu bu sismik açıdan dengesiz bölge, Singkil’in 78 kilometre batısında, 30 kilometre derinlikte 8,6 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiğinde muazzam miktarda enerji açığa çıkardı. 1.300’den fazla insan öldü, 340 kişi daha yaralandı ve çoğu Nias adasında olmak üzere yüzlerce bina yıkıldı. Deprem, Hindistan ve Sri Lanka gibi uzak bölgelerde bile hissedildi.
17- 12 Nisan 2007 Sumatra’nın Güneyi, Endonezya depremi (8.4 mw)
Endonezya’nın Bengkulu kıyısının yaklaşık 122 km açıklarında Sumatra adasında 8,4 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Dev deprem, Sunda ve Avustralya plakaları arasındaki sınırda bindirme fayı nedeniyle meydana geldi. Yaklaşık 25 kişi öldü ve 161’den fazla kişi yaralandı. USGS’ye göre Bengkulu ve Sumatera Barat şehirlerinde 20.000’den fazla bina hasar gördü.
18- 27 Şubat 2010 Maule, Şili depremi (8.8 mw)
Deprem ve tsunami Şili’nin merkezini vurdu. Doğal afet nedeniyle en az 500 kişi öldü ve 800.000 kişi yerinden oldu. 1,8 milyondan fazla insan etkilendi ve toplam ekonomik kaybın 30 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.
Bu listedeki diğer birçok deprem gibi, bu deprem de Nazca ve Güney Amerika tektonik levhaları arasındaki sismik olarak aktif sınır boyunca gerçekleşti. Deprem, Haiti’nin Port-Au-Prince kentinde meydana gelen ve 200.000’den fazla insanı öldüren 7.0 büyüklüğündeki feci depremden sadece bir ay sonra meydana geldi.
19- 11 Mart 2011 Tōhoku, Japonya depremi (9.1mw)
USGS’ye göre, 9.1 büyüklüğünde bir deprem, 19.759 kişi öldü. 4.600’den fazla kişi kayboldu. 6242 kişi yaralandı. Deprem, 130.900’den fazla kişinin yerinden olmasına neden olan bir tsunamiyi tetikledi. Depremde 332.000’den fazla bina, 2.100 yol, 56 köprü ve 26 demiryolu hasar gördü. Deprem ayrıca Fukushima Daiichi Nükleer Santrali’ndeki nükleer reaktörlere de zarar vererek tarihin en büyük nükleer felaketlerinden birine yol açtı. Bu deprem, Japonya’da şimdiye kadar kaydedilen en büyük depremdi ve tahmini 309 milyar dolarlık hasara mal oldu.
Bundan sonra haftalarca, 6.0 ve hatta 7.0 büyüklüğündeki güçlü artçı sarsıntılar bölgeyi sallamaya devam etti ve deprem, Hawaii, Kaliforniya ve Galapagos Adaları’na kadar tsunami dalgaları gönderdi. USGS’ye göre, uzaktaki Antarktika’da bile, depremler Sulzberger Buz Sahanlığından büyük buz kütlelerini kırdı. Deprem, Pasifik ve Kuzey Amerika plakaları arasındaki sınır olan Japonya Çukuru yakınlarındaki bindirme faylarından kaynaklandı.
20- 11 Nisan 2012 Kuzey Sumatra, Endonezya depremi (8,6 mw)
Kuzey Sumatra kıyılarında 8,6 büyüklüğünde bir sarsıntı meydana geldi. Kıyıdan birkaç yüz km açıkta gerçekleştiği için, Endonezya’daki Banda Aceh ve Meulaboh gibi yalnızca birkaç yerleşim merkezinde şiddetli bir sarsıntı hissedildi. USGS’ye göre, deprem şehir bölgelerinde yalnızca hafif yapısal hasara neden oldu. Hafif sarsıntı, Mumbai, Hindistan ve Broome, Avustralya kadar uzakta hissedildi. Depremde doğrudan iki kişi öldü, sekiz kişi kalp krizinden öldü ve 12 kişi yaralandı.
Devam edecek…
*:mw: Açığa çıkan enerjiyi ölçmek için kullanılan kavram. Dalga hareketi büyüklüğü (moment wave).
(1): U.S. Geological Survey (USGS)