Kanuni Sultan Süleyman
Gâzi, Muhteşem, Muhibbî, gibi mahlas ve lakablarla da anılan Kanûnî Sultan Süleyman, onuncu Osmanlı Padişahı olup, Yavuz Sultan Selim’in oğludur. Hicri 900, Miladi 6 Kasım 1494 yılında Hafsa Sultan’dan Trabzon’da doğmuştur. “Kanûnî; 26 yaşında bulunduğu bir sırada tahta geçip 46 yıl saltanat sürmüştür.” “İbn-i Selim Han, sahib kıran Sultan Süleyman Han adildi. Vücudu pakle, pür nûrdur. Viladet senesi; 900 (h.), cülûs senesi; 18 şevval, 926 (h.), vefatı; safer ayı 974 (M. 7 Eylül 1566), ceddi Sultan Bayezid zamanında Manisa Sancağı, Kefe Vilayeti, pederi zamanında Manisa Vilayeti ve Saruhan valisi idi.”
Kanûnî, teşkilâtçı bir lider, büyük bir asker ve kudretli bir devlet adamıdır. “Kanûnî (1494-1566) babası Selim’in şehzadeliğinde Trabzon’da Sancakbeyi bulunduğu sırada (h.900-m.1494) dünyaya geldi. Kur’an’daki; “innehu min Süleymân...” (Neml,30) ayetinden alınarak kendisine Süleyman adı verilmiş ve bu müjde derhal İstanbul’da büyük babası Padişah’a (2. Bayezid’e) ulaştırılmıştı. İlk tahsilini Trabzon’da yapan şehzade Süleyman 15 yaşına kadar burada kaldı. Kendisine sırasıyla Karahisar livası (Şebin Karahisar), Bolu, Kefe ve Saruhan (Manisa) Sancakbeyliği verildi.
Babasının vefatı üzerine İstanbul’da 1520’de yapılan cülüs merasimiyle Padişah olan Kanûnî Sultan Süleyman; yuvarlak çehreli, elâ gözlü, arası açık kaşlı, doğan burunlu, seyrek dişli, uzun boylu, mevzun ve yakışıklı, söz ve hareketleri ölçülü ve nâzik idi. Alim, şâir ve hekimlerle bulunmaktan hoşlanır, hoşsohbet, hulasa maddi ve manevi bütün iyi hasletleri şahsında toplamış bir Padişah olduğunda bütün Tarihçiler müttefiktir.
46 sene saltanat sürmesi, devrinin umumiyetle zafer ve zenginliklerle dolu bulunması, İmparatorluk camiasının nizam ve adalet esasları dahilinde idaresi, onun halk üzerinde çok büyük bir saygı ve sevgi uyandırmasının başlıca amilleridir. Kazanılan zaferlerle İmparatorluk arazisi her üç kıtada büyük genişlemeler kaydetmiş, bizzat birçok seferlerin yüksek kumandasını üzerine almıştır.
Bu büyük kumandanlık vasfı yanında amme hukukuna ve mevzuata riayette azami hassasiyet gösterdiği ve bunu tesiste de müstesna derecedeki adâlete saygısının rol oynadığı, yerli ve yabancı kaynaklar ve müşahitler tarafından takdir ve hayranlıkla belirtilmiştir.”
Kanûnî Sultan Süleyman oldukça zeki, adâletli, iyiliksever, gayet cömert ve şair ruhluydu. “13 defa bizzat harbe girip 300’den fazla kale fetheylemiş ve Macaristan’dan Hemedan’a kadar bayrağını tanıtıp Fransa’yı himâye eylemiştir.”
Yetmiş küsür yaşında sefere çıkacak kadar cesaret ve şecaat sahibi olan Kanûnî, “müddet-i saltanatında tam 360 düşman kalesini İslâm’a mal etmiştir.” Kanûnî Padişah olunca Osmanlı ülkesinin bütün Vâlilerine, Beylerbeyine, Sancakbeylerine ve Osmanlı Devleti’yle münasebetleri olan ülkelerin Kral ve beylerine Mektuplar yazıldı. Sultan Süleyman kendisini millet ve tebaasına sevdirmek için memlekette adlü ihsan politikasını tatbik etmeye başladı. Saltanatının ilk günlerinde askerlerin refahını düşündü ve kendilerine bahşiş ve zamların verilmesini irade etti.”
Kanûnî Devrinde gerek Osmanlı İslâm Devleti ve gerekse İstanbul; her bakımdan ‘altın çağını” yaşamıştır. Nitekim Kanûnî zamanında (1520-1566); “Batıda, doğuda ve denizlerde savaşılıp fetihler yapıldı. Batıda Macaristan’ın ve birçok kalelerin zaptını netice veren Mohaç (1526), Viyana Muhasara’sı (1529), Alman Seferi (1533) seferleri ile Avrupa içlerine kadar uzayan akınlar yapıldı. Doğuda tecavüzde bulunan İran’lılara karşı Irakayn Seferi (1533-35), “1548-49 Seferi ve Nahcivan Seferi (1553-55) açıldı. Denizden ise Yemen, Aden, Hindistan’da Diu kalesi, Cezayir ve Trablusgarp zapt olundu. Preveze (1538) ile Akdeniz “Türk Gölü” haline getirildi.
İdârî sahada yaptıkları ile Kanûnî lakabını alan Sultan, Orhan Gazi ve Fatih devrinde yapılan kanun ve nizamları yeniden hazırlatmış, idari taksimatı düzenlemiştir.” Her türlü kalbi ve fikri meziyetlere, kuvvetli bir terkibi bedeniyye, teşebbüs gücüne sahip olarak, şan ve şöhretini duyuran Süleyman, Osmanlılarca Allah katından gönderilmiş biri olarak telakki edilmiştir.” Kanûnî vefat ettiğinde geriye miras 16 milyon Kilometrekarelik olarak güçlü, büyük ve lider bir ülke ve beşyüz bin nüfuslu göz kamaştıran, aziz bir İstanbul bıraktı. (1)
“Allah Allah diyelim sancak-ı şâhî çekelim,
Yürüyüp her yaneden şarka sipâhî çekelim.
Umarım rehber ola bize Ebûbekr ü Ömer,
Ey Muhibbî yürüyüp şarka sipâhı çekelim!” diye haykıran büyük Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman’a, vefatının 530. yıldönümünde Allah Teala’dan rahmet niyaz ediyorum. Ruhuna Fatiha.
1-) Daha geniş bilgi için bkz. “Bilinmeyen Yönleriyle Muhteşem Süleyman”, M. Emin Gerger, Gerger Yayınları, İstanbul. Kitabı istemek için İletişim: [email protected] / Tel: 0 532. 522 61 64