Nev’i Şahsına Münhasır Şehir

İnsanların nev’i şahsına münhasır olanları vardır da acaba şehirlerin de var mıdır? Var olduğunu gördük efendim. Nev’i şahsına münhasır şehir Amasya’dır.

Amasya, manevi ve maddi mirası bağrında yaşatan nadir şehirlerimizdendir. Camileri, medreseleri, tekkeleri ve türbeleriyle muhteşem bir medeniyete ve tarihe şahitlik etmektedir.

Şehre kalenin eteklerinden baktığınızda, camiler öyle bir görüntü arz etmekte ki, sanki görülmeyen bir mimar; camileri, tekkeleri, türbeleri, şehrin bağrına inci gibi dizivermiş.

Camileri ve âlimleri maruf Amasya hakkında Evliya Çelebi, camileri, medreseleri ve tekkeleri sıraladıktan sonra daha 240 adet cami olduğunu kaydeder.

Bir ayrıntı, Evliyamız eserlerin isimlerini zikretmiş biz de tarihlerini verelim.

-Sultan Bayezid-i Veli Camii ve Külliyesi: II. Bayezid’in oğlu Şehzade Ahmet tarafından 1486 yılında inşa edilmiş.

Öyle bir cami ve külliye ki, sabah namazından yatsıya kadar içinden çıkmazsanız zerre sıkılmazsınız. Tabi camiye uygun bir kimyanız ve inancınız varsa.

-Küçük Ağa Camii: 1495 yılında II. Bayezid’in Kapı Ağası, Ayas Ağa’nın inşa ettirdiği cami, medrese, sübyan mektebi ve hazireden oluşan bir külliye. İki adı daha var. “Şamlar Camii”, Ayas Ağa Camii.

-Bayezid Paşa Camii:

Çelebi Mehmet devrinde, Amasya Valisi Bayezid Paşa tarafından 1414 yılında yaptırılmış. Burası da çok özel bir cami.

 -Mehmet Paşa Camii: Sultan II. Bayezid’in vezirlerinden Hızır Paşa Oğlu Mehmet Paşa tarafından 1485 yılında yaptırılmış.

-Hızır-İlyas Camii: Yörgüç Paşa’nın kardeşi Hayrüddin Hızır Paşa tarafından 1466 yılında yaptırılmış. Cami, hamam, medrese ve şadırvandan ibaret külliye iken günümüzde hamam ve cami kalmış.

-Mahkeme Camii veya Burmalı Camii: Selçuklu Sultanı II Gıyasettin Keyhüsrev zamanında Vezir Ferruh ve kardeşi Haznedar Yusuf tarafından (1237-1247) tarihleri arasında yaptırılmış, o devirde hem cami hem mahkeme olarak vazife görmüş.

-Fethiye Camii: Kilise iken Danışmendli Fetih Gazi tarafından 1116 yılında camiye çevrilmiş. 1883 yılında (İncezade) Hacı Mehmet Arif tarafından minare ilave edilmiş, 1939 depreminden sonra yeniden onarılmış.

-Yörgüç Paşa Camii: Sultan II. Murad’ın vezirlerinden Atabey Abdullah Oğlu Yörgüç Paşa tarafından 1428 yılında yaptırılmış. Çok farklı bir cami.

-Çilehane Camii: Yakup Paşa tarafından 1413 yılında yaptırılmış. Mescit, türbe ve çile hücrelerinden oluşmakla birlikte Halveti Tekkesi imiş.

-Gümüşlü Camii: Gümüşlüzade Taceddin Mahmut Çelebi tarafından 1326 yılında yaptırılmış.

-Hatuniye Camii: Sultan II. Bayezid’in hanımı ve Şehzade Ahmet’in annesi Bülbül Hatun tarafından 1510 yılında yaptırılmıştır.

-Şirvanlı (Azeriler) Camii: Karabağlı Şeyh Hacı Mahmut Efendi tarafından Azerbaycan’ın Şirvan kentinden toplanan yardımlarla 1876’da başlanıp, 1895’te tamamlanmış. Türbede ise Mir Hazma Nigari medfun.

Bu camilere müteakiben ayrıca 20 adet tarihi mescit bulunmakta.