Afrika ülkelerinde uyanış başladı. Fransızların yıllarca sömürdüğü Nijerya'dan tarihi bir hamle geldi. Nijer, Fransız devletine ait nükleer enerji şirketi Orano'nun uranyum işletme ruhsatını sonlandırdı.

Orano'dan yapılan açıklamada, Nijer'deki askeri hükümetin, ülkenin kuzeyindeki Imouraren uranyum yatağındaki işletme ruhsatını 20 Haziran itibarıyla sonlandırdığı belirtildi.

Imouraren, yaklaşık 200 bin ton rezerviyle dünyanın en önemli uranyum yataklarından biri kabul ediliyor.

Söz konusu yatağı 2015'te faaliyete sokmayı planlayan Orano, 2011'de yaşanan Fukuşima nükleer felaketinin ardından uranyum piyasasının düşmesiyle çalışmalarını askıya almıştı.

Geçen sene temmuzda başa gelen askeri hükümet, mart ayından başlayarak 3 ay içinde söz konusu sahada madencilik çalışmalarına başlanmazsa şirketin işletme ruhsatının geri çekileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.

Şirket de bu talebe binaen sahada hazırlık çalışmalarına 4 Haziran'da başlasa da Nijer Madencilik Bakanlığı tarafından şirkete gönderilen mektupta "gelişmelerin beklentileri karşılamadığı" kaydedildi.

Ruhsatın geri çekilmesinin ardından Orano, söz konusu maden yatağını kamuya iade edecek.

Geçen haftalarda uluslararası basında çıkan haberlerde, Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom'un Orano'nun Nijer'deki varlıklarını almak için askeri yönetimle iletişime geçtiği öne sürülmüş ancak Rosatom bu iddiaları yalanlamıştı.

18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için yıllık ortalama 7 bin 800 metrik ton doğal uranyuma ihtiyaç duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer'den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor.

Orano, eski ismiyle "Areva", Nijer devletiyle Sahra Çölü'nde yer alan Arlit kenti yakınlarındaki açık ocak maden sahasını işletiyor.

Euratom Tedarik Ajansına (ESA) göre, Nijer, 2005-2020 döneminde, Kazakistan ve Avustralya'nın ardından arzın yüzde 19'unu karşılayarak Fransa'nın 3. en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyor.

Türkiye'de yapılan toryum ve uranyum rezerv çalışmaları sonucunda;

Eskişehir'e bağlı Sivrihisar, Kızılcaören, Karkın ve Okçu köyleri arasında 15 kilometrelik bir sahada toryum yatağı bulundu. 2017 yılı çalışmalarında ise Manisa Köprübaşı'nda 3,487 ton, Uşak'ta 490, Yozgat'ta 6,700 ton, Aydın'da ise 2 bin ton uranyum rezervi keşfedildi.

2024 yılında yapılan çalışmalar sonucunda ise Türkiye'nin en büyük rezervinin Nevşehir'de olduğu keşfedildi. 2011 yılından itibaren devam eden Nevşehir Radyoaktif Hammadde Aramaları Projesi kapsamında Gülşehir ilçesine bağlı Dadağı ve Gümüşyazı köylerinde 22 bin ton uranyum rezervi bulunuyor.