Tayvan nerede? Tayvan nüfusu kaç, askeri gücü nedir? Çin-Tayvan meselesi nedir?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesine tepkiler devam ederken, Dünyayı diken üstüne getiren bir diğer olay ise Çin ile Tayvan arasında yaşanıyor. Çin'e ait 7 savaş uçağının, Tayvan'ın "Hava Savunma Tanımlama Sahası" ilan ettiği bölgeye girdiği bildirildi. Pasifik Okyanusu'nda, küçük bir ada olan Tayvan’da halk Ukrayna’nın başına gelenin kendilerinin başına da gelmesinden endişe duyuyor. Peki Çin-Tayvan meselesi nedir? Tayvan nerede? Tayvan nüfusu kaç, askeri gücü nedir?
Tayvan Çin'e mi bağlı? Tayvan hangi ülkeden bağımsızlığını ilan etti? Tayvan nüfusu ne kadar? Çin, Tayvan'a neden saldırıyor?
Çin-Tayvan meselesi nedir?
Xinhai Devrimi'yle 2000 yıldır hüküm süren Qing hanedanının yıkılmasının ardından 1 Aralık 1912'de Sun Yat-sen liderliğinde Çin Cumhuriyeti kuruldu. Bu cumhuriyetin sınırları hem Çin anakarasını hem de Tayvan adasını kapsıyordu. Bir süre sonra patlak veren Çin İç Savaşı nedeniyle Çin Cumhuriyeti'nin hükümet merkezi Tayvan adasına taşındı. Ardından 1 Ekim 1949'da Çin Komünist Devrimi'nin sonucu olarak Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Chiang Kai-shek'in kapitalizm yanlısı "Milliyetçi Hükümeti" ise Tayvan'a çekildi. Resmi adı halen Çin Cumhuriyeti olan Tayvan, Çin anakarasının da kendi toprağı olduğunu savunuyor. Çin Halk Cumhuriyeti de Tayvan Boğazı'nın iki yanındaki toprakların da Çin'e ait olduğu esasına dayanan "tek Çin" ilkesi doğrultusunda Tayvan üzerinde hak iddia ediyor. Tayvan'ı bağımsız bir ülke olarak tanıyan Birleşmiş Milletler (BM) üyelerinin sayısı sadece 14.
Tayvan nerede, ne zaman kuruldu?
Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti, Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bâzı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. 1912'de bugünkü Çin topraklarında kurulan ülke Birleşmiş Milletler kurucu üyesiydi. Tayvan da dahil olmak üzere çevre adaları II. Dünya Savaşı sonrasında sınırları içerisine dâhil etmişti. 1949 yılındaki Çin İç Savaşı'nı Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang) kaybetmesi üzerine ülke Çin Komünist Partisi yönetimine girdi ve komünist parti tarafından Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) kuruldu. Çin Milliyetçi Partisi lideri Çan Kay Şek Tayvan adasına kaçtı ve Çin Cumhuriyeti'nin burada devam ettiğini Dünya'ya ilan etti.
1949 yılındaki bu yeniden kuruluş başta Batılı ülkeler olmak üzere Dünya devletlerinin çoğunluğu tarafından kabul gördü. 1971 yılına gelindiğinde değişen Dünya dengeleri nedeniyle Çin Cumhuriyeti (Tayvan) Birleşmiş Milletler'den çıkarıldı ve yerine ÇHC dahil edildi. Günümüzde Çin Cumhuriyeti sadece 23 ülke tarafından tanınmaktadır; ancak birçok ülke gayriresmî olarak ekonomik ve kültürel ilişkilerde bulunur. Günümüzde Çin ifadesi genellikle Çin Halk Cumhuriyeti'ni ifade etmek için kullanılırken Çin Cumhuriyeti'ne ise Tayvan denmektedir. Bunun yanında Tayvan, uluslararası kuruluşlara Çin Taypesi (Chinese Taipei) adı ile üye olmuştur. Nüfusunun %90'ından fazlası Han Çinlisi olan bu ada Çin ile yoğun ticarî ilişkilerde bulunmakla birlikte kıta devleti ile karşılıklı silahlanma durumu da söz konusudur. Tayvan'ın en fazla mal ihraç ettiği ülke ÇHC olmasına rağmen bağımsızlık ve tanınma çabaları ile BM üyeliği istekleri ÇHC'nin veto ve tehditleri ile karşılaşmaktadır.
Tayvan tarihi
Boxer Ayaklanması'nı takiben 1911'de Qing Hanedanlığı'nın devrilmesiyle Milliyetçi Parti Kuomintang lideri Sun Yat-sen'in çalışmalarıyla kurulmuş ve Çin'in 2000 yıllık imparatorluk yönetimini sona erdirmiştir. İlk başkanı Sun Yat-sen kısa süre sonra görevden çekilince yerine General Yuan Shikai geçmiş ve bir süre sonra diktatörlük eğilimleriyle ülkeyi yeniden zor bir sürece sokmuştur. 1916'da Yuan'ın ölmesiyle iyice gerilen atmosferde yabancı karşıtlığı artmış ve 4 Mayıs 1919'da öğrencilerin yabancı malları boykot ettiği bir ayaklanma patlak vermiştir.
Tayvan’ın nüfusu ne kadar?
2021 sayımına göre Tayvan’ın nüfusu 23.123.866’dır.
