SPK bankalara verilen cezayı yatırımcılara ödetmemeli

HALİL CÖMERT / İSTANBUL
Rekabet Kurumu’nun geçtiğimiz hafta 12 bankaya rekabeti ihlal ettikleri gerekçesiyle verdiği cezanın yankıları sürerken, bu konuda uzman olan isimlerin başında gelen Sermaye Piyasası Kurulu eski Başkanlarından Ali İhsan Karacan’ın ortaya attığı tez, ilgili bankaların canını iyice sıkacak türden. Karacan, toplamda 1,1 milyar TL ceza kesilen 10 bankaya, halka açık şirket olmaları nedeniyle SPK tarafından da yaptırım uygulanması gerektiğini söylüyor.
1.1 MİLYAR TL KİMDEN TAHSİL EDİLECEK
10,6 milyon TL ile 213,3 milyon TL arasında değişen cezalar alan 12 bankaya verilen toplam ceza ise 1 milyar 116 milyon TL tutarında. İlk 5 yüksek ceza 146,6 milyon TL ile 213,3 milyon TL arasında değişiyor.
İlk 5 yüksek ceza Garanti, Akbank, Yapı Kredi, Ziraat ve T. İş Bankası’na verildi. 12 bankanın 3 tanesi kamu hisseleri olan Ziraat Bankası, Halk Bankası ve Vakıf Bank. 5 tanesi ise yabancı sermaye ağırlıklı bankalar. 4 tanesi de biri yabancı sermayenin de payı olduğu özel kesim bankaları ve en büyük özel bankalar.
CEZA ALAN BANKALARIN 9’U HALKA AÇIK
Ceza alan 12 bankanın 9 tanesinin halka açık banka konumunda olmasına dikkat çeken SPK Eski Başkanı Ali İhsan Karacan, şu can alıcı soruyu soruyor: “O zaman sorun şu; halka açık bankaları bu ceza nedeniyle de sermaye piyasası mevzuatı yaptırımları bekliyor mu?”
Rekabet Kurumu kararı ile özellikle aralarında 100 milyon dolar civarı ve üstü cezayı halka açık bankalar için Sermaye Piyasası Kanunu madde 92’de yer alan yetkileri ve yaptırımları Sermaye Piyasası Kurulu’nun uygulayıp uygulamayacağı problemi olduğuna dikkat çeken Ali İhsan Karacan, “Bu cezalar, sonunda zarar olarak yazılacak. Bir bankanın 1 milyar TL kârı içinde 100, 150 milyon TL küçük bir oran (yüzde 10 gibi ) olarak gözükse de çok büyük rakamlardır. Bu rakamlar Borsada işlem gören şirketlerin çoğunun pazar değerlerini aşmaktadır. Yani Rekabet Kurulu cezası nedeniyle bazı bankalar için SPKn.m.92/1deki koşulun oluşmuş olduğu kanısındayım” değerlendirmesinde bulunuyor.
ZARARA SEBEB OLAN ÖDEMELİ
Rekabet Kurulunca verilen cezaların kesinleşmesi ve ödenmesi halinde bankayı yöneten, kontrol eden ortaklarca sermayenin tamamlanması amacıyla ilgili miktarın getirilerek bankaya konulması gerektiğine de dikkat çeken Karacan, şunları kaydediyor: “Çünkü bu zarar tamamen kontrolden ortak ve onun seçtiği yönetimlerin kanuna (Rekabet Kanunu) aykırı işlemleri sebebiyle bankaya verdikleri bir zarardır. Küçük yatırımcıların bu zararın oluşmasına bir katkıları bulunmamaktadır. Bu sebeble de zarara sebeb olanlar bunu ödemelidir. Bu sadece özel bankalar için geçerli değildir. Halk Bankası ve Vakıflar Bankası gibi kamuya açık bankalar için de bu tamamlatma söz konusudur. Kontrolden ortak ister özel, ister kamu olsun zararı kapatmalıdırlar ve isterlerse kendi seçtikleri yönetimleri devam etsin ya da etmesinler; onların bileceği bir konu. Ancak beni asıl düşündüren T. İş Bankası’nın durumudur. Bu bankanın ortaklık yapısı sebebiyle 146 milyon TL nasıl getirilebilir merak ediyorum.”
SPK 92/1/c’Yİ UYGULARSA
BANKALAR İYİCE YANAR
Sermeye Piyasası Kurulu’nun ceza alan halka açık bankalar için nasıl davranacağı konusunda da önemli bir öngörüde bulunan Ali İhsan Karacan, SPK.m.92/1/c bendinin işlemlerde sorumluluğu bulunanların imza yetkilerinin kaldırılması, ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunulması ve görevden alma ve yeni yönetim kurulu üyesi atamasıyla ilgili olduğunun altını çizdi.
Karacan, “Bu yetki Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kullanılır mı bilmiyorum. Ama Rekabet Kurulu cezaları ile oluşan bu durum böylesi bir yetkinin kullanılıp kullanılmayacağı, kullanılacak ise nasıl kullanılacağı konusunda kurulun karar vermesi gereken bir durum ortaya çıkarmıştır.”

KARACAN: SPK’YA BÜYÜK
SORUMLULUK DÜŞÜYOR

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 92/2 maddesinin halka açık bankalar hakkında işlem tesis edilmeden önce Sermayi Piyasası Kurulu’nun BDDK’nın görüşünü alacağını ifade ettiğinin ifade eden Sermaye Piyasası Kurulu eski Başkanlarından Ali İhsan Karacan, “Bu hükmün birkaç anlamı var. Demek ki kanun, m.92/1deki yetkilerin halka açık şirket banka olsa bile onun hakkında da uygulanabileceği açıkça belirtilmiş olmaktadır. m.92/2 BDDK’nın görüşü alınır derken ‘uygun ya da olumlu’ tanımlaması yapmamaktadır. Bunun anlamı bu maddenin uygulanmasında sermaye piyasaları ile bankacılık hukuku düzenlemeleri çatıştığında halka açık bir bankada SPK karar ve tercihi öncelik kazanmaktadır” diyerek bu konuda SPK’ya büyük iş düştüğüne işaret ediyor.