Sokaklarda besleme yapanlar, başıboş köpek saldırılarının baş sorumlusu!
Başıboş Köpek Sorunu Platformu Sözcüsü Avukat Devrim Koçak, belediyenin ve devletin yer gösterdiği yerler dışında kanunsuzca yerlere köpek yemi döken sözde "hayvanseverler"in besledikleri köpeklerin saldırması halinde sorumlu olacağını açıkladı.
yeniakit.com.tr
Yeniakit.com.tr'ye açıklamalarda bulunan Başıboş Köpek Sorunu Platformu Sözcüsü Avukat Devrim Koçak, besleme yapılan sokak köpeklerinin sorumluluğunun besleyenler olduğunu dile getirerek 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun Madde 67'deki "Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Hayvan bulunduran, bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumlu olmaz. Hayvan, bir başkası veya bir başkasına ait hayvan tarafından ürkütülmüş olursa, hayvanı bulunduranın, bu kişilere rücu hakkı saklıdır." ifadelere dikkat çekti.
Saldırıda bulunan başıboş köpeklerin sorumluluk besleyenlerdedir
Saldırgan köpeklerin sorumluluğunun geçici de olsa besleyenlerde bulunduğunu vurgulayan Avukat Devrim Koçak, "Borçlar Kanunu’nun 67. Maddesinde belirlenen bir tür kusursuz sorumluluk halinde “Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak üstlenen kişi” nin sorumluluğundan bahsedilmektedir. Burada özellikle hayvanın sahibi değil “bakım ve yönetimi sürekli veya geçici” olarak üstlenen kişi işaret edilmektedir." dedi.
Beslenme yerleri belediye tarafından tespit edilmesi gerektiğini söyleyen Koçak, "Vatandaşlar sürekli olarak çevrelerinde, odak noktaları dışında her yerde, yemek artıkları ve ya özel yemleri dökmek suretiyle başıboş köpekleri besleyen kişilerden şikayetçi olmaktadır. Başıboş köpeklerin beslenmesi hususunda 5199 sayılı Kanun’un uygulama Yönetmeliği gereği ilgili Belediyelerce odak noktaları tespit edilmelidir. Ayrıca bu hususta Yerel Hayvan Görevlileri de başlıca sorumlulardır. Ancak yerel hayvan görevlileri ile ilgili sayı ve dağılım hususunda net bir bilgi edinmek mümkün değildir." ifadelerini kullandı.
Sözde "hayvanseverler" istediği yerde kanunsuzca besleme yapamaz!
İsteyenin istediği yerde besleme yapamayacağını söyleyen Avukat Koçak, şu ifadelerde bulundu:
"Hayvansever kisvesi altında birçok kişi de işbu yükümlülük altına girmeksizin istediği yerde istediği şekilde hayvan besleyerek keyfi bir uygulama geliştirmiştir. Oysaki işbu aykırı hareketlerinin tespiti halinde Kabahatler Kanunu gereği “çevreyi kirletme” eyleminden de sorumlu olacaklardır.
Başıboş köpekleri ortama alıştıran ve çeteleşmelerine sebep olanlar saldırılardan sorumludur
Ancak bu noktada karşımıza Borçlar Kanunu’nun ilgili maddeleri de çıkmaktadır. Çevrenizde, sokağınızda, mahallenizde, parkta, bahçede neresi olursa olsun düzenli olarak besleme yaparak başıboş köpekleri ortama alıştıran ve çeteleşmelerine sebep olan herkes borçlar kanununun belirtilen maddesi ile sorumludur. Kaldı ki Belediye tarafından bu sonuç öngörülmeyerek odak noktası belirlenmiş bile olsa istenmeyen sonuç oluştuğunda hem besleyiciler hem de ilgili idare müşterek ve müteselsil olarak sorumlu olacaktır. Başıboş köpeklerin beslendikleri yeri sahiplenerek çeteleştikleri ve yer koruma güdüsü ile hareket ettikleri bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir. Bu ortamlarda başıboş köpeklerin saldırısı sonucu yaralanan, kaza geçiren herkes ilgili hüküm gereği besleme yapan kişilere karşı tazminat haklarını kullanabilecektir.
Trafik kazalarında sigorta şirketleri de hem beslemecilere hem de ilgili idareye rücu haklarını kullanabilir
Bu noktalarda başıboş köpekler yüzünden meydana gelecek trafik kazalarında da mağdurlar sigorta şirketlerine kazanın başıboş köpekler yüzünden oluştuğunu bildirdikleri takdirde sigorta şirketleri de hem beslemecilere hem de ilgili idareye rücu haklarını kullanacaklardır.
Tekrar etmekte fayda var ki bu sorumluluk hali Türk Borçlar Kanunu’ndan doğar, 5199 sayılı Kanun yada Uygulama Yönetmeliğinden değil."
Hapis cezası da var!
Türk Ceza Kanunu'nun Madde 177'deki "Gözetimi altında bulunan hayvanı başkalarının hayatı veya sağlığı bakımından tehlikeli olabilecek şekilde serbest bırakan veya bunların kontrol altına alınmasında ihmal gösteren kişi, altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır" ifadeleri de hatırlatan Koçak sözlerine şöyle devam etti:
"Türk Ceza Kanunu da bu maddesinde hayvanın sahibinden değil “gözetimi altında tutan” kişiden bahsetmektedir. Maddede bir somut tehlike suçu tanımlanmıştır, suçun oluşması için bir sonucun oluşması beklenmez sadece tehlike oluşturması yeterlidir. Meydana gelen sonuca göre yeni bir suç oluşabilir.
İnsan hayatı ve beden bütünlüğünün tehlikeden korunmalı
Hayvanın tehlike oluşturabilecek şekilde serbest bırakılması suçu ile korunan hukuki yarar, kamunun güvenliğidir. Kamunun güvenliği, toplum içerisinde yaşayan bireylerin hayatlarını korkmadan ve özel bir korumaya ihtiyaç duymadan sürdürmeleri demektir. Özel olarak insan hayatı ve beden bütünlüğünün tehlikeden korunması hedeflenmektedir.
5199 sayılı Kanun, Uygulama Yönetmeliği ve idare hukukunun yerleşmiş ilkelerini beraber değerlendiren Danıştay 8. Daire Başkanlığı’nın 2020/7528 E ve 2021/1532 sayılı kararı ile başıboş köpeklerin korunması, bakım ve gözetimi ile saldırgan olanların eğitilmesi, sahiplendirilmeleri ve benzeri görev ve sorumlulukların valilik, büyükşehir ve ilçe belediyelerine ait olduğu, yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmeyen idarelerin tazmin yükümlülüğünün olduğu açıkça hükme bağlanmıştır.
Başıboş köpeklerin sebep olduğu tüm vakalarda bu madde işletilmelidir
Bu durumda sorumluluğu ilgili idareye ait olan başıboş köpeklerin durumunu TCK 177 nci madde kapsamında incelediğimizde “Gözetimi altında tutan” hatta “tutması gereken” sıfatı ile ilgili idarelerin başıboş köpeklerin sebep olduğu tüm vakalarda işbu madde gereği de sorumlu tutulması gerektiği kanaatindeyim.
Ülkemizde meri mevzuat incelendiğinde sokaklarda, parklarda, sahillerde ve sair tüm kamusal alanlarda başıboş köpeklerin bulunmasının hukuki bir mesnedi olmadığı, Belediyeler başta olmak üzere ilgili İdarelerin görevlerini yerine getirmedikleri ve sonucunda da vatandaşın can kaybı, yaralanma gibi ağır bedeller ödediği görülmektedir."
Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi'ni hatırlattı
"Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi"yle ilgili de konuşan Avukat Koçak, şu ifadelerde bulundu:
2003/6168 sayılı karar ile kabul edilen Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi 20 Ekim 2003 tarih ve 25265 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. İşbu sözleşmenin uygun bulunması hususunda komisyon raporları ilk olarak 03 Ocak 2000 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuş, inceleme ve değerlendirmeler sonucunda 2003 yılında da kabul edilmiştir.
Anayasamızın 90. maddesinde yer alan, “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır” hükmünü havidir. Bu hükme göre Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi usulüne uygun olarak yürürlüğe konulduğu günden itibaren kanun hükmünde olup uygulanması gerekmektedir.
Sorun oluşturduğu takdirde sayılarını azaltmak yasal tedbirler arasında
Taraf olduğumuz işbu sözleşmenin “Başıboş Hayvanlar İçin Ek Tedbirler” başlıklı 12'nci maddesine göre taraf ülkelerden biri, başıboş hayvan sayısının sorun oluşturduğunu düşünürse, gereksiz ağrı, acı ve ızdırap çekmelerine sebep vermeyecek şekilde sayılarını azaltmak için uygun yasal ve/veya idari tedbirleri alacaktır. Bu tedbirler ile bu hayvanlar yakalanacak ise, bunun hayvanın fiziksel ve manevi olarak en az seviyede acı verecek şekilde gerçekleştirilmesi ve yakalanan hayvanların muhafaza edilmesi ve öldürülmesi işlemlerinin bu Sözleşmede belirtilen prensiplere uygun olarak gerçekleştirilmesi şart koşulmuştur. Ayrıca işbu sözleşme ile ülkemiz, başıboş kedi ve köpekleri bulan kişilerin bu konuda yetkili makama bilgi vermelerini teşvik etmeyi taahhüt etmektedir.
“Başıboş Hayvanlar İçin Ek Tedbirler Maddesi’ndeki taahhütlerin de yerine getirilmesi uluslararası bir yükümlülüktür
İşbu maddelerden anlaşıldığı üzere Kanun hükmünde olan işbu sözleşme hükümlerine göre aslında belediyelerimiz alacakları bir idari karar ile başıboş köpeklerin muhafaza ve hatta öldürülmesi kararını dahi alabilirler. Vatandaş olarak bizlerde başıboş köpek gördüğümüzde yetkili makama bilgi vermek zorundayız.
5199 sayılı Kanun ile işbu Sözleşme hükümleri çelişmediği gibi normlar hiyerarşisinde aynı derece yer aldıklarından birlikte uygulanmaları usulen mümkündür. 5199 sayılı Kanun’un düzenleme yapmadığı “Başıboş Hayvanlar İçin Ek Tedbirler Maddesi’ndeki taahhütlerin de yerine getirilmesi uluslararası bir yükümlülüktür.
Erdoğan’ın talimatı aslında mevzuatın gereği gibi uygulanması yolunda bir uyarıdır
Tekrar belirtmek gerekir ki ülkemizde başıboş köpek sorununu sadece 5199 sayılı Kanun’un 6'ncı maddesindeki takdiri hükmü işine geldiği gibi yorumlayarak ele almak bir kaçıştır. İlgili idare, idare hukukunun temel ilkeleri gereği tedbir almak ve zarar meydana gelmeden engel olmak yükümlülüğündedir. İdare insan sağlık ve güvenliği söz konusu olduğunda her türlü yetkiyi haizdir. Dolayısıyla Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın başıboş köpeklerin yerinin sokaklar değil barınaklardır şeklindeki talimatı aslında mevzuatın gereği gibi uygulanması yolunda bir uyarıdır. Ayrıca işbu sözleşme ile ülkemiz, başıboş köpekleri bulan kişilerin bu konuda yetkili makama bilgi vermelerini teşvik etmeyi taahhüt etmektedir."
