Siz de yorumlara yazın SGK uzmanı Murat Özdamar cevaplasın! Prim borcu olanlar, dikkat
Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar, yorumlar kısmına yazdığınız soruları cevaplamaya devam ediyor. Siz de haberin altına sorularınızı yazın, Özdamar cevaplasın.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar sizlerden gelen sorulara cevap veriyor. İşte bu hafta sizlerden gelen sorular ve Özdamar’ın cevapları:
Askerlik borçlanması yapmak zorunlu değil
Soru: Ben 12.01.1998 sigorta girişliyim. Askere 2000 yılında gittim, askerlik borçlanması ödeyecek miyim? Daha önce 2003-2006 yıllarında sigortam ödenmedi ne yapmam gerekir? Sabri S
Cevap: Askerlik hizmetini er olarak yapanlar, bu süreleri dilerse borçlanabilir. Borçlanma yapmak zorunlu olmayıp kişini isteğine bırakılmış. Prim gün sayısı eksiği bulunan yahut prim gün sayısını artırmak yoluyla daha yüksek emekli maaşı bağlanmasını düşünenler askerlik sürelerini borçlanabilir. Eğer askerlik tarihi ilk sigorta öncesi ise askerlik borçlanınca sigorta başlangıcı geri gider. Sigortalı olduktan sonra askere gidenler borçlanma yaparsa askerlik sürelerine prim günü ve prim matrahı kazanırlar. Sigortalı çalışka süreleri dava yoluyla hizmetten saydırmak için beş yıllık bir hak düşürücü süre var. Sigortalılık tescili yapılmamış, primi ödenmemiş işçi eğer işten çıkmışsa, işten çıktığı tarihi takip eden yılbaşından itibaren beş yıl içerisinde dava açmalı.
İş kazası geçirenlere günlük ödenek verilir
Soru: Ben işyerimde çalışmakta iken bir kaza geçirdim. Doktor bana 20 günlük kontrollü bir rapor verdi. Benim iş kazası haklarım neler? İsmail Y.
Cevap: Sigortalının iş kazası geçirmesi ya da meslek hastalığına yakalanması halinde raporlu olunan her gün için sigortalıya son üç aylık prim matrahına göre bulunacak ortalama prim matrahı üzerinden iş göremezlik ödemesi yapılır. Sigortalı ayakta tedavi görüyor ise ortalama günlük matrahın üçte ikisi kadar, yatarak tedavi görmesi halinde ise yarısı oranında ödeme yapılır. Sigortalının gerek iş kazası gerek meslek hastalığı sebebiyle meslekte kazanma gücü kaybı oranı yüzde 10 ve üzerinde ise bu kez sürekli iş göremezlik geliri yani her ay ödenen bir maaş bağlanır. Bu aylık ise ortalama günlük kazancın yüzde 70’inin meslekte kazanma gücü kaybı oranının çarpımı tutarındadır. İşçinin meslekte kazanma gücü kaybı yüzde 60 ve üzerinde en az 10 yıl sigortalılık süresi ve 1800 gün priminin bulunması halinde yazılı talepte bulunması şartıyla malullük aylığı bağlanır. Sürekli iş göremezlik geliri almakta olan işçinin daha sonra malullük ya da yaşlılık aylığına hak kazanması bu iki ödeme arasında mukayese yapılır. Yüksek olan tam düşük olan ise yarım ödenir.
Engelli emekliliğinde üç seçenek var
Soru: Down sendromlu olan ve yüzde 50 engelli raporu bulunan oğlum ilk defa 21.09.2012 tarihinde sigortalı işe başladı. 4000 iş günü primi var. Ne zaman emekli olur? Mustafa A.
Cevap: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda, engelli bireylerin emekliliğine ilişkin pozitif ayrımcılık düzenlemeleri bulunuyor. Sigortalı olmadan önce malul bulunanlar, sigortalı olduktan sonra malul kalanlar ve malullükten bağımsız engellilik derecesi yüzde 40-59 aralığında olanlar için üç farklı özel düzenleme bulunuyor. İlk defa sigortalı olduğu tarihte malul bulunanlar 15 yıl sigortalılık süresini tamamlamak ve 3960 gün prim ödemek şartıyla emekli olabilir. Şayet oğlunuz bu kapsama giriyorsa 21.9.2027 tarihinde emekli olabilecek. Sigortalı olunan tarihte sağlıklı olup sonradan malul kalanlar 10 yıl sigortalılık süresini tamamlamak ve 1800 gün prim ödemek şartıyla emekli olabilir. Down sendromu doğuştan olan bir engellilik olup bu kapsama girmez. SGK Sağlık Kurulu tarafından yapılan inceleme sonrası engellilik derecesi yüzde 40-49 aralığında bulunanlar 18 yıl sigortalılık süresini tamamlamak ve 4680 gün prim ödemek şartıyla emekli olabilir. Bu süre SSK 2012 girişli SSK emekliliğinde 4500 gün. Engellilik derecesi yüzde 50-59 aralığında bulunanlar ise 16 yıl sigortalılık süresini tamamlamak ve 4320 gün prim ödemek şartıyla emekli olabilir. Bu süre SSK 2012 girişli SSK emekliliğinde 4100 gün. Bu aşamada size tavsiyem, 15 yıl sigortalılık süre şartının sağlanacağı 21.9.2027 tarihinde SGK’ya engelli/malul emeklilik yönüyle başvuru yapmanızdır. Bu başvuru sonrası SGK Sağlık Kurulu oğlunuzun engelli emeklilik kapsamını tayin edecektir.
Sigorta sonrası doğumu bulunan kadınlar borçlanma yapabilir
Soru: Ben 1972 doğumluyum. 1989 sigorta girişim 4400 primim var. Çocuk borçlanması dahil ne zaman emekli olabilirim? Sigortada prim yapılandırması var mı? Havva E.
Cevap: İlk defa sigortalı olduktan sonra doğum yapmış olan kadınlar, üç çocukla sınırlı olmak üzere; doğum tarihinden itibaren iki yıllık süre için doğum borçlanması yapabiliyor. Doğum tarihinden itibaren iki yıllık süre içinde bir kısım prim ödemeleri varsa ödenen süreler hariç kalan süreler için borçlanma yapılabiliyor. Sigortalılık başlangıcı 1.1.1989-23.5.1989 aralığında ise 5300 gün primle, 23.5.1988-23.5.1990 aralığında ise 5375 gün primle emekli olabilirsiniz. Mevcut prim borçları için özel bir yapılandırma bulunmuyor. Ancak prim borcu bulunan sigortalılar bu borçlarını cari usullere göre 6183 sayılı kanun kapsamında yapılandırabiliyor. Borç nedeniyle Bağ-Kur hizmeti silinenler ise bu sürelerin primlerini mevcut asgari ücretin yüzde 34,50’si üzerinden hesaplatarak üç ay içerisinde ödeme imkanına sahip.
