Merak edilen soruya dikkat çeken cevap! ‘Rusya, ‘Güvenli Bölge’de Şam’la aynı görüşte’
Türkiye ve ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölge kurulması konusunda Rusya’nın konuya bakışına ilişkin değerlerdirmelerde bulunan ANKASAM Avrasya Masası Başkanı Dr. Dinmuhammed Ametbek, “Rusya’nın güvenli bölgeyle ilgili tutumu merak ediliyor. Moskova’nın güvenli bölgeyle ilgili tutumu Şam’ın yaklaşımına yakın.” yorumunda bulundu.
Murathan Seyitoğlu yeniakit.com.tr
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Avrasya Masası Başkanı Dr. Dinmuhammed Ametbek, ABD’li ve Türk yetkililerin Ankara’da üç gün süren müzakerelerin sonunda aldığı güvenli bölge kararını Rusya perspektifinden değerlendirdi.
“Rusya’nın güvenli bölgeyle ilgili tutumu merak ediliyor”
Türkiye ve ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölge kurulması konusunda vardığı mutabakatı Rusya perspektifinden değerlendiren Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Avrasya Masası Başkanı Dr. Dinmuhammed Ametbek, “Türkiye ile ABD arasında Suriye’nin kuzeyinde güvenli bölgenin kurulmasına ilişkin mutabakata varılması, Ankara’nın güvenlik endişelerini gidermeye yönelik atılan önemli bir adım olarak değerlendirilirken; Şam yönetimi ülkenin toprak bütünlüğünü ihlal edeceği gerekçesiyle bu mutabakatı sert bir dille eleştirmektedir. Bu bağlamda hem Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın müttefiki olan hem de Türkiye’nin Astana Süreci kapsamında ortağı olan Rusya’nın söz konusu güvenli bölgeyle ilgili tutumu merak edilmektedir.” şeklinde konuştu.
“Moskova’nın güvenli bölgeyle ilgili tutumu Şam’ın yaklaşımına yakın”
Türkiye ve ABD’nin mutabakatla nasıl bir yol izleyeceğinin henüz tam bir netlik kazanmadığına dikkat çeken Dr. Dinmuhammed Ametbek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Moskova’nın güvenli bölgeyle ilgili devlet başkanı düzeyinde henüz bir açıklaması bulunmamakla birlikte Rus yetkililerinin konuya ilişkin yaklaşımı prensip olarak bellidir. 15 Ağustos 2019 tarihinde haftalık basın toplantısını gerçekleştiren Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Suriye’yle ilgili açıklamasında şu ifadeleri kullanmıştır: ‘Suriye’nin kuzeydoğusunu ‘izole etmeye’ yönelik girişimler endişe vermektedir. Bu konuda Rusya’nın yaklaşımı değişmemiştir. Biz Suriye’nin kuzeydoğusunda uzun vadeli istikrar ve güvenliğin sağlanmasını destekliyoruz. Bu da Suriye’nin egemenliğinin restorasyonu ve Suriye halkının bir parçası olan Kürtlerle Şam’ın etkili diyalogu sayesinde gerçekleşebilir.’ Zaharova’nın ‘güvenli bölge’ kavramını kullanmaması dikkat çekicidir. Onun yerine Rus yetkili ‘izole etme’ ifadesini kullanmaktadır. Türkçeye ‘izole etme’ olarak çevrilen bu sözcük orijinal metinde ‘obosoblyat’, yani ‘özel hale getirme’ şeklinde geçmektedir. Bu kelimeyi tırnak içinde kullanarak Zaharova, Türkiye ve ABD’nin ‘güvenli bölge’ girişimini kabul etmediğini dolaylı olarak ortaya koymaktadır. Böylece Moskova’nın güvenli bölgeyle ilgili tutumunun Şam’ın yaklaşımına yakın olduğu anlaşılmaktadır.”
“Rusya, Şam yönetimi ile Kürtler arasında diyaloğun başlatılmasını öneriyor”
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova’nın konuya ilişkin bir diğer açıklamasına dikkat çeken Dr. Dinmuhammed Ametbek, “Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün restorasyonu konusudur. Esasen bu konu Astana Süreci’nin köşe taşıdır. Türkiye, Rusya ve İran’ı bir araya getiren konu, Suriye’nin toprak bütünlüğüdür. Bu husus hem üçlü zirvelerin hem de Astana toplantılarının sonuç bildirgelerinde yer almaktadır. Bu prensibe rağmen Moskova, henüz Şam yönetiminin ülkenin egemenliğini yeniden sağlayacak gücünün olmadığının farkındadır. Dolayısıyla burada Rusya, Şam yönetimi ile Kürtler arasında diyaloğun başlatılmasını önermektedir.” dedi.
“Rusya, Türkiye’nin kaygılarını anlayışla karşılıyor”
Öncelikle Moskova’nın, Ankara’nın güvenlik kaygılarını anlayışla karşıladığını belirten Dr. Dinmuhammed Ametbek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Rusya, Fırat’ın doğusuyla ilgili meselenin Türkiye-ABD uzlaşmasıyla değil, Türkiye-Şam diyaloğuyla çözülmesini desteklemektedir. Hatırlanacağı üzere, 23 Ocak 2019 tarihinde gerçekleşen Erdoğan-Putin görüşmesinde Rusya Devlet Başkanı, Türkiye’ye Suriye topraklarına müdahaleye izin veren Adana Mutabakatı’nı gündeme getirmişti. Basın toplantısında Mariya Zaharova da bölgede terörle mücadeleye vurgu yapmış ve komşu ülkelerin, yani Türkiye’nin çıkarlarını anlayışla karşıladığını belirtmiştir. Bununla birlikte Zaharova, bu konuların her şeyden önce Şam yönetimiyle konuşulması gerektiğine dikkat çekmiştir.”
“Rus Uzmanlar, Türkiye ile Şam’ın diyalog başlatma olasılığının yüksek olduğunu dile getiriyor”
Zaharova’nın başka bir açıklamasında sorunun Türkiye ile Şam arasında çözülmesi gerektiğini vurguladığını hatırlatan Dr. Dinmuhammed Ametbek, “Zaharova, ‘Elbette, biz Türk ortaklarımızla iletişim halindeyiz. İşbirliği sayesinde çözülmüş meseleler var, hala çözülmekte olan meseleler var. Ancak bu, Suriye’nin egemen bir devlet olarak topraklarını kontrol etmesi ve topraklarında olup bitenlerle ilgili kararlar alma hakkına sahip olması gerektiği gerçeğini değiştirmiyor.’ demiştir. Suriye’nin kuzeydoğusundaki hareketliliği değerlendiren bazı Rus Uzmanlar, Türkiye ile Şam’ın diyalog başlatma olasılığının yüksek olduğunu dile getirmektedir. Örneğin Stanislav Tarasov, Türkiye’nin Şam’la barışmasının Ankara’nın konumunu daha da güçlendireceğini belirtmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Erdoğan-Putin-Ruhani görüşmesinde konu daha detaylı ele alınacak”
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Avrasya Masası Başkanı Dr. Dinmuhammed Ametbek, sözlerini şöyle tamamladı:
“Her ne kadar Rusya, Türkiye ile Şam arasında diyaloğun başlamasını istese de sahadaki durum, yani Amerikan askerlerinin Suriye’deki varlığı Türkiye’nin ABD ile işbirliği yapmasını zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluktan dolayı Rusya, güvenli bölgeyle ilgili itirazını açık bir şekilde dile getirmemektedir. Ancak burada Moskova’nın Suriye’deki ABD varlığı ile Türk Ordusu’nun varlığına ilişkin yaklaşımlarında bazı farklılıkların olduğunu belirtmemiz gerekir. Rusya açısından bakıldığında ABD’nin Suriye’de bulunmasında hiçbir yasal temel bulunmazken, Türkiye’nin hem uluslararası hukuktan hem ikili anlaşmalardan doğan kendini savunma ve müdahale hakkı bulunmaktadır. Bu çerçevede Moskova’nın Fırat’ın doğusu dahil olmak üzere Suriye’yle ilgili bütün konularda Ankara’yla istişare halinde olduğunu unutmamamız gerekir. Sonuç olarak Rusya, Şam’ın tutumu doğrultusunda Suriye’nin kuzeydoğusunda Türkiye ve ABD tarafından oluşturulmakta olan güvenli bölgeyle ilgili endişelerini ifade etmektedir. Buna ek olarak, Moskova’nın Ankara’nın güvenlik kaygılarını anlayışla karşıladığını söyleyebiliriz. Konunun önümüzdeki günlerde gerçekleşmesi beklenen Erdoğan-Putin-Ruhani görüşmesinde daha detaylı ele alınacağını öngörebiliriz.”
