Kur operasyonlarıyla Türkiye’nin ekonomisine diz çöktürmek isteyen şer şebekeleri, halkın belini bükmek için stokçular, fiyat spekülatörleri ve zillet medyası işbirliği yapıyor. Milletin ekmeğiyle oynayan çete, fiyat kaosu oluşturmak için kritik dönemlerde belirli süreliğine fiyat artışı yapıp medyada “zam” algısını pekiştirdikten sonra yeniden indirime gidip asıl fiyata dönüyor.
YAVUZ SELİM İSTANBUL
Zam haberleriyle yazılı, görsel ve sosyal medyayı çalkalayan zillet zihniyeti, indirimi ise görmezden gelerek haberleştirmiyor. Akit’in yaptığı araştırma; gıda malzemelerine seçim, kur operasyonları, Erdoğan karşıtı siyasi gündem gibi kritik dönemlerde yapılan suni zamlarda fiyat spekülatörleri ile zillet medyasının nasıl işbirliği yaptığını gözler önüne seriyor.
Peynire 19 zam 14 indirim
Peynirde 800 gramlık “Pınar Kahvaltı Keyfi” markalı üründe 2018-2021 arasında marketlerde tam 19 zam 14 indirim yapıldı. Bütün oynaklığa rağmen 2019’da yılbaşı fiyatına oranla yılsonunda %2 artışla 26.5’den 26.95’ye çıkan peynir, 2020’de yine enflasyonun altında %9 arttı. 2021’de fiyat oynaklığı sürdürülen peynire totalde %26 zam konularak 39.95’e yükseltildi. 300 gramlık “Cem” marka dilimli kavanoz siyah zeytin 3 yılda 6 kez zam 3 kez indirim gördü. 2019’da %14, 2020’de %17, 2021’de 26 zamlı fiyatla günümüzde 16,25’e kadar çıkarıldı.
Sütle 44 defa oynadılar
1 litre sütün fiyatıyla 2018’den bu yana 44 defa oynandı. 24 zam 20 indirim yapıldı. “İçim” marka 1 kg süt fiyatı artış-inişlere rağmen 2020’de yılbaşı ve yılsonu fiyatı 5.5 oldu. 2021’de ise 5.5’den 11.75’ye %53 oranında şişirildi. Tereyağına sadece 2021 yılında 7 kez indirim 6 kez zam yapıldı. Pınar marka tereyağ 2020’de 75.8’den %5 zamla 79.9’ye çıkarken, günümüzde marketlerin zam-indirim oyunlarına rağmen halen benzer fiyattan satılıyor.
Yumurtada algı başka
10’lu yumurta fiyatları da fiyat kaosçularını deşifre ediyor. “Kumbasar” marka 10’lu yumurtanın market etiketi 3 senede 38 defa değiştirildi. 2019’da 6.25’ten 7.35’e, 2020’de 7.35’den 12.5’ye yükselen yumurta 2021’de zam-indirim sisi altında 12.5’den 9.9’ye kadar düşmüş olmasına rağmen oluşan algı “zam”yönünde.
Türe marka 30’lu yumurta 2018’de 18,35 TL iken, o yılı %3, 2019’u %7 indirimle kapattı. Ama kafalarda hep yumurta bile her gün zamlanıyor algısı kaldı.
Ette etiket oynaklığı
Kırmızı ette zam-indirim furyası da kafa karıştırıyor. Yemeklik dana kuşbaşının kilogram fiyatı 2018-2021 yılları arasında 108 defa etiket değiştirdi. Bunlardan 63’ü zam, 45’i indirim yönünde oldu. 2018’de senelik fiyatı sabit kalan kuşbaşına 2019’da %11, 2020’de %10, 2021’de %33 zam yapılarak 92,95 TL’ye yükseltildi.
Zeytinyağında da algı
Zeytinyağında son 3 yılda 23 defa fiyat değişimi yapıldı. Komili Ege Sızma Zeytinyağının 1 litrelik fiyatı 2018’de %2 arttı, 2019’da 38.5 TL’den 35.95 TL’ye inip %7 azaldı. 2021’de defalarca indirilip çıkarılan zeytinyağı fiyatı 35.95’den 59.95’ye; %40 oranında yükseltildi.
Makarnaya etiket hilesi
500 gram makarnaya 3 indirim 6 zam yapıldı, sene başı 3.45 olan fiyat 4.9’a çıkarılmış durumda. Sene başı ve sene sonu fiyatlarına göre son 3 yılda una 2 indirim, 3 zam yapıldı. Sinangil marka 2 kg’lık un yılbaşından bu yana 12.5’den 21.95’ye yükseltildi. Makarnaya son 3 yılda tam 20 kez zam ve indirim yapıldı. 500 gramlık ince uzun Filiz marka makarna fiyatı aylar boyunca 3.45 TL-2,95 TL arasında indirip çıkarıldı. 1 Aralık’tan bu yana 4.75’ye çıkarıldı.
Domatesteki büyük oyun
Domatesteki fiyatlandırma operasyonları yıl sonlarında hep indirimle neticelendi. “Millet tane ile domates almaya başladı” diye algı yaptıkları domates fiyatı 2018’de 6.75 iken; 10 TL’ye hatta 15 TL’ye çıkarıldığı dönemlerin yaşattığı oynaklıklar sonunda 6.45’e, 2019 sonunda 4.89’a indi. 2020’de 4.75’ye düştü. 2021’de ise son olarak 5.29 TL seviyesine ulaştı. Domatesin fiyatı 2021 senesinde indirim-zam oynaklığıyla tam 38 defa değiştirildi, halkta “hep zamlanıyor” algısı yerleştirildi.
Yağda operasyon
Bizim marka margarin yağdaki fiyat değişimi enflasyona rağmen 2018’de %0’da kaldı, 2019’da %4 indirimle neticelendi. 2020 ile 3.65 TL olan margarin yağ 2021’de yine indir-çıkar taktiğiyle 8.9 TL’ye tırmandırıldı. Özellikle yerel seçim sürecinde 13 defa fiyatı değişen margarin yağ, operasyonun bariz şekilde görüldüğü ürünlerden.
Kaşarda oynaklık
1 kg Altınkılıç Mandra tam yağlı kaşar peyniri 2019’da birçok zamma rağmen yılbaşı ve yılsonu fiyatı 56.9 TL’de kaldı. 2020’de enflasyonun altında %4’lük zamla 59 TL’ye çıktı, günümüzde ise 69 TL ile 85 TL arasında “zam-indirim” oynaklığıyla fiyat kaosu oluşturuluyor.
Öncü marka domates salçası 2018, 2019, 2020’yi 10.9 TL’de tamamlarken, bugün %7 artışla 11.75 seviyesinde.
Patates-soğan tutmadı
Patatesle ilgili market raflarında 3 yılda 150 defa etiket değiştirildi. Hemen her zam sonrasında sessizce indirimin geldiği patateste 2019’da yılbaşında 4.45 olan fiyat, seçimlerin sonrasında sene sonunda %98 gerileyerek 2.25 oldu. 2020 senesinde 2.25 TL’den 2.4 TL’ye çıkan patatesin fiyatı 2021’de 2.4’den %51 indirimle 1.59’ye kadar indi. Sonra tekrar 4 TL’ye kadar çıkarıldı. Demet soğana 2021’de 8 zam 6 indirim geldi, sene başındaki 2.99’luk fiyat geçtiğimiz günlerde tekrar aynı seviyeyi gördü, ardından 3.75’e çıkarıldı. Pırasa 2021 başında 9.9 iken 11 defalık fiyat oynaklığı sonucunda %148 indirimle 3.99 seviyesine indi.
Çay çıkıp iniyor!
1 kg Doğuş Karadeniz çay sene içerisinde 4 kez %18’lik zam %18’lik indirim oyunuyla 29.5 TL ile 32.95 TL arasında yükseltilip indirildi.
Yoğurtta durum
Ateşoğlu marka 1.5 kg kaymaklı yoğurt 2020’de enflasyonun altında %7 zamla 13.5’den 14.45’ye, 2021’de %56’lık oynaklıkla 32.75’ye zıplatıldı.
(Kaynak: www.enflasyon.co)
