Sivas Müze Müdürlüğü Başkanlığında 2005 yılında başlanılan çalışmalarına, kazı başkanı Doç. Dr. Vuslat Müller-Karpe’nin vefatı nedeniyle bir süre ara verilmişti.

Çalışmalara 2021 yılında Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiğdem Maner başkanlığında yeniden başlanıldı. Planlı kazı çalışmalarının bu yılki etabı geçtiğimiz gün sona erdi.

Bugüne kadar bine yakın arkeolojik eserin bulunduğu kazıdaki buluntular, kazı ekibini bir hayli heyecanlandırdı. Bu yıl yapılan kazılarda bulunan eserler, kazı alanının bir bölümünün önemli bir Hitit arşivi olduğunu gösterirken bulunan çivi yazılı bir tabletteki dini içerik, antik kentin Hititlerin sözde tanrıçası Şausga’ya ait meşhur kayıp tapınak olma ihtimalini güçlendirdi.

Kazı ekibinden Arkeolog Doktor Emre Kuruçayırlı, Samuha antik kentinin 4 farklı medeniyetin izlerini taşıdığını belirtip, “Kazı gerçekleştirdiğimiz antik Samuha, bugün ki adıyla Kayalıpınar yerleşimi çok değişik zamanlardan buluntular veriyor bize ve çok ilginç bir şekilde kazı alanı bu değişik dönemlerin araya geldiği bir nokta. Burada hem Hititlere ait yapı kalıntılarını bulduk. Hem Roma dönemine ait bir yol kalıntısı bulduk. Tahrip olmuş olsa da tipik Bizans mozaiği kalıntıları buluyoruz. Son olarak bir Selçuklu eseri bulduk” dedi.

Kuruçayırlı, bu yıl gerçekleştirilen kazıda bulunan tabletin bölgenin Hititlerin tanrıçası Şausga’nın meşhur tapınağına işaret ettiğini ifade ederek, şunları söyledi:

“Burada tipik Hitit giriş kapısı bulanan bir yapı vardı. Ona doğru uzanan tahrip olmuş iki duvarımız var. Kazının bitimine iki gün kala bu yapının Hitit dönemine ait olduğunu kanıtlayan iki buluntu geldi. O da bir çivi yazılı tablet parçası. Metin Hititçe ve çok önemli bir şeyden bahsediyor. Çok yüksek sayıda sığırdan bahsediyor. Dil bilimcilerimiz 120 veya 1200 sığırdan bahsediyor. Normal bir ticaret hacmi için oldukça yüksek bir sayı. Bu kentin adı Samuha ve bu isim Hitit kayıklarında sürekli bir tanrıçayla anılıyor.

Burada bu tanrıçaya ait bir tapınak var. Bu tanrıca Sausga. Bu sığırların Sausga’nın tapınağına bir adak olduğunu düşünüyoruz. Bu kadar yüksek sayıdaki sığırın tapınakla ilgili olduğunu düşünüyoruz.

Bu kazıda bir kısmını ortaya çıkarttığımız önümüzdeki sezon yapacağımız kazıda da kalanını ortaya çıkartacağımız bu yapının Sausga’nın meşhur tapınağı olma ihtimalini düşünüyoruz”

Kazı çalışmalarına önümüzdeki yıllarda devam edilecek olan Kayalıpınar (Samuha) artik kentinin M.Ö. 2 binli yıllarda Anadolu’daki en önemli Hitit kentlerinden birisi olduğu düşünülüyor.

Samuha'nın ismi, Boğazköy’de bulunan yazılı kaynaklarda çok sık geçerken, Türkiye’de bulunan en eski yazılı belgeler olan ve Kültepe’de ele geçen Eski Asur dilindeki çivi yazılı tabletlerde de Samuha’dan bahsediliyor.