Çin'in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui'nin Ukrayna krizinin siyasi çözümüne yönelik arabuluculuk girişimi çerçevesinde kritik temaslarda bulundu.
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Li'nin, "mekik diplomasisinin" üçüncü turunda 3-9 Mayıs tarihlerinde Türkiye, Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni ziyaret ederek üst düzey diplomatlarla temaslarda bulunduğu belirtildi.
Türkiye'yi ziyaretinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar ile bir araya geldiği aktarılan Li'nin, Arap ülkelerinde de bakan yardımcısı, ulusal güvenlik ve dış politika danışmanı düzeyinde yetkililerle görüştüğü, ayrıca Brezilya, Güney Afrika, Endonezya, Kazakistan ve diğer ülkelerden yetkililerle iletişimde olduğu ifade edildi.
Çinli diplomatın, görüştüğü tüm taraflarla Ukrayna'da gerilimin düşürülmesi için savaşın yayılmaması, şiddetin tırmandırılmaması ve çatışmanın kışkırtılmaması ilkelerinde mutabakata vardığı kaydedildi.
Görüşmelerde, Ukrayna krizinin çözümü için diyalog ve müzakerenin tek geçerli yol olduğu, tüm tarafların doğudan diyalog için elverişli koşulları yaratmaya, kapsamlı bir ateşkes sağlanana dek gerilimi düşürmeye çaba sarf etmesi gerektiği vurgulandı.
Çatışma bölgelerinde insani yardımı artırarak durumun iyileştirilmesi ve daha geniş ölçekli bir insani krizin önlenmesi gerektiğine işaret edilerek, taraflara, sivillere ve sivillere ait tesislere yönelik saldırılardan kaçınma, kadınları, çocukları ve masum sivilleri koruma ve savaş esirlerinin temel haklarına saygı gösterme çağrısı yapıldı.
Çin, çatışmanın tarafları arasında esir takasını desteklediğini bildirdi.
Nükleer krizin önlenmesi
Nükleer, kimyasal ve biyolojik silahların kullanılmasına karşı ortak muhalefetin vurgulandığı görüşmelerde nükleer güvenliğe uyulması, barışçıl amaçlı nükleer tesislere silahlı saldırıda bulunulmaması, nükleer yayılma ve insan eseri kazalardan kaçınılarak nükleer krizin önlenmesi gerektiğinin altı çizildi.
Görüşmelerde ayrıca enerji, finans, gıda ticareti ve ulaştırma alanlarında uluslararası işbirliğinin desteklenmesi, petrol ve doğal gaz botu hatları, elektrik ve enerji tesisleri, su altı fiber-optik kabloları gibi kilit altyapının güvenliğinin ve küresel sanayi ile tedarik zincirlerinin istikrarının sağlanmasının önemi vurgulandı.
Açıklamada, tüm tarafların, ateşkes ve barış görüşmelerini teşvik için yapıcı rol oynamak üzere iletişimi ve eşgüdümü sürdürme konusunda mutabakata vardığı aktarıldı.
Devlet Başkanı Şi tarafından görevlendirilmişti
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 2023'te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile yaptığı telefon görüşmesinde, krizin siyasi çözümü için görüşmeler yürütmek üzere Çin'in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li'yi görevlendireceğini bildirmişti.
Li, 15 Mayıs 2023'te Ukrayna'nın başkenti Kiev'de başladığı ilk tur ziyaretlerinde sırasıyla Polonya, Fransa, Almanya ve Rusya'da temaslarda bulunmuştu.
Çinli diplomat, mekik diplomasisinin ikinci turunda da bu yılın mart ayında Rusya, Polonya, Ukrayna, Almanya ve Fransa'yı ziyaret etmiş, Brüksel'de Avrupa Birliği (AB) yetkilileriyle görüşmüştü.
Bakan Yardımcısı seviyesinde bir diplomat olan Li, 2009-2019 döneminde Çin'in Moskova Büyükelçisi olarak görev yapmıştı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in aşina olduğu bir isim olan Li, Kremlin tarafından da güvenilir ve ikna edici bir figür olarak görülüyor.
Çin'in Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki tutumu
Çin ile ABD arasında jeostratejik rekabetin ve bölgesel gerilimlerin arttığı bir dönemde başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı, Pekin yönetimini, "ortak düşman" algısıyla benzer meydan okumalarla karşı karşıya olan Moskova ile yakınlaştırmıştı.
Çin ve Rus liderlerinin, savaşın başlamasından hemen önce, 4 Şubat 2022'de, Putin'in Pekin Kış Olimpiyatları için Çin'e yaptığı ziyaretteki görüşmede, "iki ülke arasındaki dostluğun limiti olmadığına" vurgu yapan ortak açıklaması, Pekin yönetiminin kısa süre sonra başlayacak savaştan haberdar olduğu ve örtülü onay verdiğinin işareti olarak yorumlanmıştı.
Çin, her ne kadar savaşın ardından Rusya'ya yönelik uluslararası yaptırımlara katılmasa da ABD ve Avrupa ile ekonomik ilişkilerine zarar vermemek için yaptırımların çerçevesine büyük ölçüde uymuştu.
Pekin, yaptırımların Avrupa ile Rusya arasındaki alışverişleri kısıtlamasıyla yön değiştiren ticaretten de kazanç sağlamış, savaşın ardından iki ülke arasındaki ticaret hacminin, özellikle enerji alanında arttığı gözlenmişti.
ABD ve Avrupa, Rusya'ya savaşta silah desteği sağlamaması yönünde Çin'e uyarılarda bulunurken, Pekin doğrudan silah satışı yapmasa da Moskova ile ortak askeri tatbikatlar dahil askeri ve sanayi işbirliğini sürdürmüştü.
Washington ve Brüksel yönetimleri, Rusya'ya Ukrayna savaşında destek sağlayabilecek askeri ve sivil ikili kullanımı olan ürünlerin ticaretini yaptıkları gerekçesiyle bazı Çinli şirketleri yaptırım listesine almıştı.
Barış önerilerinden arabuluculuğa
Çin, savaşın başlangıcının ilk yıl dönümü olan 24 Şubat 2023'te krizin siyasi çözümü için önerilerini içeren 12 maddelik "tutum belgesi"ni açıklamıştı. Belgede, gerginliklerin aşamalı azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.
Ateşkes önerisi, ABD ve Avrupa Birliği'nin yanı sıra öneriyi fiili durumun resmiyete dökülmesi olarak algılayan Ukrayna tarafından da kabul görmemişti. Kiev yönetimi, bu koşullardaki bir barışın "savaşın dondurulması" anlamına geleceğini dile getirmişti.
Rusya da Çin'in görüşüne önem verdiğini ancak mevcut koşullarda Ukrayna meselesinin çözümünde barış yoluna geçişin sağlanması için gerekli koşulların oluşmadığını bildirmişti.
Devlet Başkanı Şi, 20-22 Mart 2023'te Moskova'yı ziyaretinde, Ukrayna sorununa siyasi çözüm çağrısında bulunmuş ancak ziyarette Pekin ile Moskova arasında stratejik işbirliğinin küresel boyutta genişletilmesine yapılan vurgu, Çin'in Rusya'ya desteğini sürdürdüğünün işareti olarak yorumlanmıştı.
Kaynak: AA
