Akit’e çarpıcı açıklamalarda bulunan Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Fahrettin Akyıl diyor ki; “Bismil’e bağlı bir köy var. Bir oğlu asker bir oğlu dağda. Her iki oğlu da bir ay içinde öldü. Şimdi bu ana şehit anası mı, terör anası mı? 2 milyon Türk ve
EROL METİN/DİYARBAKIR
Tarihin çöp sepetine atılmaya aday kan tüccarlarının var güçleriyle engellemeye çalıştıkları çözüm süreci konusunda Güneydoğu’nun nabzını tutmayı sürdürüyoruz. Bazı yayın organları, çok sayıda ‘personelini’ 5 yıldızlı otellerde konaklatıp sur dibinde alınan bir iki görüşü izlenim diye okurlarına yutturmaya çalışırken, Akit olarak tüm kesimlere ulaşmaya gayret ettik. Bugün de sürecin estirdiği rüzgarın Güneydoğu ekonomisine etkisini mercek altına aldık. Ekonomik boyutu Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Fahrettin Akyıl’la konuştuk. Ancak Fahrettin Bey’le sohbetimiz ekonomiyle sınırlı kalmadı.
“İNSANLARIN YÜZÜ GÜLÜYOR”
Çözüm sürecinin estirdiği havanın ekonomik boyutu için ne diyebiliriz?
Diyarbakır yerlisiyim ve Borsa Başkanıyım. Eskiden baktığın zaman insanların yüzü gülmüyordu. Şimdi çarşıya, pazara çıktığın zaman ister iş olsun ister olmasın herkesin yüzü gülüyor. Yani geleceğe iyi bakılıyor.
Artık umutla mı bakılıyor?
İnsanlar artık umutlu. Geleceğe iyi bakıyorlar. Eskiden ‘geleceğimiz ne olacak, bu memleketin durumu ne olacak?’ diye hep karamsar düşünüyorlardı. Ama şu an bu süreçte herkesin yüzü gülüyor ve sıcak bakıyorlar.
Bu yüzden süreci olumlu değerlendiriyorlar.
Evet. Süreci olumlu ve iyi değerlendirmemiz lazım.
Nasıl değerlendirebiliriz süreci?
Kimin gücü ne kadar yettiyse bu sürece destek vermesi lazım.
Gözle görülür bir canlanma var mı ekonomik olarak?
Evet var.
Nasıl bir canlanma bu?
Şimdi batıdaki işadamlarımız artık gelip burada soruyorlar; ‘biz ne yapacağız, ne edeceğiz, nasıl bir yatırım yapacağız?’ Soranlar var.
Size danışıyorlar mı?
Tabii. Hemen desek ki bir ay içinde yatırım yapıldı, fabrika kuruldu, daha öyle bir şey yok ama girişimci sayısı arttı. Buradaki yatırımcı arkadaşlarımız var. Onlar da şimdiye kadar ‘ya biz ne yapacağız, ne edeceğiz?’ diyorlardı. Yani bölgenin durumu belli değildi. Şimdi adamlar sıcak bakıyor.
Belirsizlik ortadan kalktığı için?
Belirsizlik ortadan kalkınca insanlar artık yatırıma sıcak bakıyor. Buradaki işadamlarımız da yatırıma sıcak bakıyor. Nasıl bir yatırım yapacaklarını düşünüyorlar.
DAHA ÇOK TARIM ÜZERİNE
Hangi alanlarda daha çok yatırım yapmak istiyorlar?
Genelde bu bölgede baktığınız zaman nüfusun yüzde 60-70’i tarım ve hayvancılıkla iştigal ediyor. Tarım üzeri bir yatırımı düşünüyorlar.
Fabrika mı kurmak istiyorlar?
Tabii.
Tarımın iyi bir şekilde değerlendirilmesinin Diyarbakır ekonomisine katkısı ne olur?
Tarımın nasıl katkısı olmasın? Samanın kilosu 700 lira ya! Ne diyorsun?
En basitinden samanı daha ucuz mu alacaklar?
Tabii ya! (gülüyor) Şimdi tarımla iştigal eden bir çiftçi samanından faydalanır, buğdayından faydalanır…
Bir kişi gelip fabrika kurmak isterse, bir pasta fabrikası bilmem ne fabrikası kurduğu zaman en az 100 kişi, 200 kişi çalışacak. Çiftçi de faydalanır. Eskiden biçercilerin peşine verirdik. Biçerci gelmiyordu, ekinleri biçmiyordu. Şimdi geliyor bedava biçiyor. Bir de ‘samanı bize verin, üstüne size para verelim’ diye para veriyorlar çiftçiye. Bu iyi bir fayda değil midir?
Eğer gerekli araştırmalar yapılırsa yeraltı zenginliği konusunda bir şeyler olur mu?
Gerekli araştırmalar yapılırsa kaya gazı var. Türkiye’de kaya gazı çok ama en çoğu Mardin ve Diyarbakır arasındaki dağlarda var. Bu değerlendirilirse Türkiye’yi 50 yıl idare eder. Baktığın zaman yılda kaç milyar dolar doğalgaza veyahut da akaryakıta veriyoruz.
“KİMSE ÖNÜMÜZDE DURAMAZ”
Bir sürü teşvik paketine rağmen işadamları güvenlik boyutundan dolayı doğuya yatırım yapmaya gelmiyordu değil mi?
Güvenlik boyutundan dolayı doğuya gelmiyorlardı. Başka ne için gelmesinler? Teşvik var ama... Batıda yaşayan insanlarımız sanki teşvik verilmiş, buradan akın akın para gidiyor, öyle bir şey yok. Daha kimse bir yatırım yapmamış.
Güvenlik kaygısından, korkudan gelmiyorlardı.
Tabii korkusundan. Ya şimdi bir havaalanı yapılıyor, gidip araçları yakıyorlardı. Bir yol yapılıyor, gidip müteahhidi tehdit ediyorlardı. Yani her şey vardı. Ama şimdi bakıyorsun her taraf güllük gülistanlık. Çok şükür Allah’ıma bir bomba, bir molotof patlamıyor.
Molotofların sonu geldiğinde yatırım akın akın mı gelecek?
Akın akın gelir ve kimse de Diyarbakır’ın, bölgenin önünü tutamaz. Geleceği çok iyi görüyoruz. Yani bu süreç iyi giderse kimse önümüzde duramaz. Şimdi yanı başımızda Suriye var, Irak var, İran var. En basiti buralar yakın. Sabah git akşam gel.
“YENİ BİR TÜRKİYE YAPILIR”
Başbakan Erdoğan, terörün Türkiye’ye maliyetinin 300 milyar dolar olduğunu açıkladı. Bu parayla şu an Diyarbakır’da neler yapılabilirdi?
O 300 milyar dolar diyor, ben 700 milyar dolar diyorum. 300 milyar dolar olsun. Diyarbakır’a değil, Türkiye’ye neler yapılmazdı? 300 milyar dolardan bahsediyoruz. GAP’a 30 milyar dolar harcayacağız dedik. GAP projesinin bitmesi 8 milyon insana iş vermek demektir. Sadece GAP’ın bitmesi için.
30 milyar dolarla?
E bu 300 milyar dolardan bahsediyoruz. Kaç tane GAP’tır, Kaç tane Diyarbakır yapılır?
Yani işsizlik namına bir şey kalmazdı. Diyarbakır büyük bir İstanbul mu olurdu?
Sadece Diyarbakır değil. Ben burada zengin olsam İstanbul da zengindir. Ben fakir olsam İstanbul’un başına belayım.
Bu sürecin selametle sonuçlanması batı için de bir şanstır öyle mi?
Türkiye için bir şanstır. 76 milyonun tamamının bu sürece destek vermesi lazım. Bu şiddetin bitmesi için. Bu 300 milyar dolar sadece Diyarbakır’ın cebinden çıkmadı ki. 76 milyon insanın cebinden bu para çıktı. Ve bu parayı da ne yaptık? Harcamadık, yaktık hepsini. Kibriti çaktık, yaktık. Bu süreç budur.
Terör sorunu çözüldükten sonra Türkiye’nin ekonomisi için bir öngörünüz var mı?
Bu süreç olumlu biterse Türkiye’nin geleceği parlaktır. Bak biz 300-400 milyar dolardan bahsediyoruz. Bir de bunu ticarete çevirsen 1 trilyon dolardır. Bu parayla yeni bir Türkiye yapılır.
“ŞEHİT ANASI MI,
TERÖR ANASI MI?”
Sürece karşı olanları da görüyoruz. Bazılarının tavrı ortada. Nasıl değerlendiriyorsunuz?
Onlar da olacak. Olmaz olur mu? Bu süreci herkes iyi bir şekilde istiyor diye bir şey yok ki. Adamlar rant sağlıyor. Ekmek parası çıkıyor orada. Baronlar var.
Kan baronlarına karşı nasıl hareket etmeliyiz?
Dedim ya 76 milyon insan olarak bunlara karşı mücadele vereceğiz. Baronlar 3 bin, 5 bin kişi olsun. 76 milyon insan bu 5 bin kişiyle baş edemiyorsa o zaman bir şey demiyorum.
Bu terör illeti yıllardır insanlara büyük acılar yaşattı.
Herkesin bu sürece destek vermesini istiyorum. Hiçbir ana hiçbir baba ağlamasın. Allah kimseye evlat acısı göstermesin. Ha hepimiz öleceğiz o ayrı. Ama evlat acısı çeken bilir. Başka hiç kimse bilmez. Gelir başın sağ olsun, toprağı bol olsun, Allah sana sabır versin… Olmaz! Benim oğlum gittikten sonra… Ha vatan için ölelim o ayrı. Ama kardeşin kardeşi öldürmesi çok kötü bir durumdur. Burada Bismil’e bağlı bir köy var. Bir oğlu asker bir oğlu dağda. Her iki oğlu da bir ay içinde öldü. Şimdi bu ana şehit anası mı, terör anası mı? Ne yapacağız şimdi? O acıyı çeken bilir. Yazık değil mi bu insanlara? 20 yaşında çocuk daha yolun başında ve kör bir kurşunla vurulup gidiyor.
Olan garibana oluyor. Çözüm karşıtı tuzu kurulara bir şey olmuyor.
Hepimizin selamete çıkması lazım. Birbirimize ihtiyacımız var. Şimdi Suriye’de olanların kime ne faydası var? Beşar’a mı, muhaliflere mi? Hiç kimseye faydası yok. Yarın öbür gün İsrail ve Amerika’ya faydası olur. Başka hiç kimseye faydası olmaz. Bu insanlar kardeştirler. 2 milyon Türk ve Kürt evli insanlar var. Tamam eşi boşadın gitti? Ya çocukları ortadan mı böleceksin? Bu çocuk kimin oğludur?
Türk mü, Kürt mü?
Ya böyle bir şey olabilir mi? Böyle bir zihniyet, böyle bir ahlak olabilir mi? Hepimiz demokrasi içinde yaşayalım. Herkesin hakkı var burada. Kürt, Türk, Laz, Çerkez demememiz lazım. İnsan dememiz lazım.
