Balkanlar'da bulunan Sırbistan ve Kosova arasındaki gerilim, plaka krizi ile yeniden tırmanmaya başladı. İki taraf da sınırda teyakkuza geçerken, ne Kosova ne de Sırbistan tarafı geri adım atma peşinde değil. Bölgedeki gerilimi Posta.com.tr'ye değerlendiren Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar, dikkat çeken Türkiye detayını anlattı.

Yugoslavya'nın 90'lı yılların başında dağılmaya başlaması ile birlikte gözlerini Kosova'nın üzerine diken Sırbistan Cumhuriyeti, 1998 yılına gelindiğinde bu planları doğrultusunda harekete geçti.

1974 yılında Yugoslavya yönetimi tarafından özerk bir bölge ilan edilen Kosova'nın bağımsızlık isteği ise 1980'de Yugoslav lider Josip Broz Tito'nun ölümü ile daha da artmıştı. İleride Sırbistan ve Yugoslavya devlet başkanı olacak Slobodan Miloseviç, Kosova'ya karşı sık sık nefret söylemlerinde bulunarak tüm özerklik hakların kaldırılması yönünde çalışmalar sürdürüyordu.

1990 yılına gelindiğinde Kosova'da bulunan Arnavut milletvekilleri Sırbistan'dan bağımsızlıklarını ilan ettiler. İlerleyen yıllarda iki taraf arasında gerginlik ve sorunlar katlanarak devam etti.

1998 yılına gelindiğinde Kosova'da yaşayan ve tam bağımsızlık isteyen Arnavutlar, Sırp yönetimine karşı büyük kitleler halinde protestolara başladı. Sırp asker, polis ve paramiliter birlikler bu protestolara karşı Kosova Kurtuluş Ordusu'na (UÇK) yönelik bir harekat başlattı. Oldukça kanlı geçen savaşta 10 binden fazla Arnavut hayatını kaybederken 800 binden fazla kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.

1998 yılında Sırpların Kosovalı Müslümanlara soykırım çabaları ile başlayan ve NATO'nun eski Yugoslavya topraklarını bombalaması ile sona eren Kosova Savaşı'nın ardından bölgede Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde sivil ve güvenlikli bir alan oluşturuldu.

14. yüzyılda Osmanlı ile Sırbistan Prensliği arasında gerçekleşen I. Kosova Savaşı'na kadar dayanan bölgenin önemi Sırplar için oldukça fazla. Savaşta hayatını kaybeden ve Sırp Ortodoks Kilisesi tarafından bir aziz ilan edilen efsane Prens Lazar Hrebelyanoviç'in öldüğü topraklar olduğu için kutsal kabul edilen Kosova'ya 'Sırp dini değerlerinin ve Sırp medeniyetinin beşiği' yakıştırmaları da yapılmıştır.

17 Şubat 2008 tarihinde ise Kosova yönetimi Sırbistan'dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etti. Bu gelişme Sırbistan tarafından oldukça sert karşılandı. Sırpların yoğunlukla yaşadığı Mitrovica bölgesinde büyük protestolar düzenlendi.

Kosova'nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Kosta Rika olurken ikinci ülke ise ABD olmuştur. Türkiye, Arnavutluk, Birleşik Krallık ve Afganistan da Kosova'yı tanıyan ilk ülkelerdendir.

Sırbistan, Kosova'nın hala kendi ülke sınırları içerisinde bulunduğunu iddia etse de Kosova'yı dünyada 100'den fazla ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanıyor. Sırbistan, Rusya, Yunanistan, Çin ve Ermenistan ise Kosova'nın bağımsızlığını tanımayan ülkelerden bazıları.

2008 yılında bağımsızlık ilanından sonra Sırbistan ve Kosova tarafları dönem dönem büyük gerilimler yaşamaya devam etti. 2011 yılında Kosova hükümeti, Mitrovica şehrinin kuzeyindeki sınır noktalarında kontrolün ele alınmasına karar verdi. O zamanlar Sırplar tarafından kontrol edilen sınır noktalarına düzenlenen operasyonda Kosovalı bir polis hayatını kaybederken Sırbistan tarafı da şehrin kuzey kısımlarına barikatlar kurdu.

İki ülke arasındaki normalleşme süreci AB'nin atılımları ile 2 Aralık 2011'de Entegre Sınır Yönetimi Anlaşması'nın imzalanması ile başladı.

Sırbistan, 2013 yılında nüfusunun yüzde 90'dan fazlasını Arnavutların oluşturduğu Kosova hükümetini tanısa da ülkenin bağımsızlığını tanımamayı sürdürdü.

Geçtiğimiz aylarda plaka krizi sebebiyle yeniden alevlenen tartışmada, Kosova sınırları içerisinde eski bir Sırp polisin gözaltına alınması üzerine Sırp tarafı sınıra yakın alanlarda barikatlar kurmaya başladı.

Kosova'nın kuzeyinde hükümet güçler ile Sırp azınlık arasında tekrar yükselen gerilim, Sırbistan'ı da harekete geçirdi. Peş peşe açıklamaların geldiği gerilimde Sırbistan Savunma Bakanı Milos Vucevic, Kosova ile yaşanan gerginlik yüzünden ordunun her an çatışmaya girmeye hazır hale getirildiğini açıkladı.

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in orduya verdiği talimat öncesinde genelkurmay başkanı da sınır bölgesine gitti.

Konu ile ilgili olarak Posta.com.tr'ye konuşan Güvenlik Uzmanı Abdullah Ağar, Batı ile Rusya arasında Sırbistan'ı kendi safına çekme yarışının olduğuna dikkat çekti. Batı'nın Sırpları yanına çekmek için tavizler verebileceğini belirten Ağar, Kosova'nın aynı Ukrayna gibi bir yem olarak kullanılabileceğini ifade etti.

"Tarihe baktığımız zaman Batı'nın Kosova'ya sahip çıkması gerekiyor" diyen Ağar, Sırbistan ile Kosova arasında son dönemde artan gerilimin bir savaşın gölgesinde yükseldiğine dikkat çekti. Ukrayna savaşının ilk sıçrayacağı bölgelerden birinin Balkanlar olduğunu söyleyerek, Kosova ve Sırbistan'ı gösterdi.

Türkiye'nin Balkanlar'da istikrardan yana olduğunu belirten Ağar, Türkiye'nin yeni bir savaşı istemediğini söyledi. Ağar, olası bir çatışma durumunda dini ve tarihsel faktörler sebebi ile Kosova'dan taraf olabileceğimize dikkat çekerek Türkiye'nin geçmişten çıkardığı tecrübelerden dolayı uzlaştırıcı bir rol üstlenme peşinde olduğunu belirtti.

Sırplar ve kısmi Hırvatların Bosna Savaşı'nda işledikleri insanlık suçlarını ve Srebrenitsa soykırımını hatırlatan Ağar, bu suçların tekrarlanabileceğini belirtti. Ağar, Batı'nın işine gelmediği sürece gözlerini yumacağını ve masum olmadığını belirtti. (POSTA)