Baş dönmesinin nedenleri nelerdir? Baş dönmesi için hangi doktora gidilir?

Aniden göz kararmasıyla birlikte baş dönmesi yaygın şikayetlerden birisidir. Ancak baş dönmesinin hangi hastalıklardan ötürü olduğunu bilmek gerekir. Baş dönmesi arkasında ciddi rahatsızlıklar bulunduran bir belirti olabilir. Peki baş dönmesi neden olur? Baş dönmesinin arkasında yatan sebepler nelerdir? İşte uzman yanıtlarıyla detayları...

Baş dönmesi nasıl meydana gelir? 

Normal denge duyu organlarının (örn kulak, göz ) beyindeki ilgili kontrol merkezleriyle ilişkisi sonucu sağlanmaktadır. İç kulaktaki asıl denge organı önemli bilgileri beyine yollar. İç kulaktan gelen vücudun, özelliklede başın durumu ve hareket yönleri ile ilgili bilgi beyin sapı yoluyla iletilir. Beynin denge merkezi hem kulaktan, hem gözden gelen çeşitli bilgileri karşılaştırır ve koordine eder. Aynı zamanda beyin vücuttaki bütün eklemlerin pozisyonu ile ilgili bilgileri de alır. Benzer şekildeki kaslardan da beyne bilgi iletilir. Böylece şalter merkezlerimiz her an için vücudumuzun, tek tek vücut bölümlerimizin nasıl hareket ettiği, hangi pozisyonda olduğu ve vücudu dik tutmak için ne gerektiği ile ilgili yoğun bilgiye sahiptir. Bu değerlendirme bilincimize ulaşmaksızın, saniyede milyonlarca kez gerçekleşmektedir.

Vücut dengeyi karışık iç bilgi sistemiyle tek başına düzenler. Böylece düşmekten veya diğer tehlikelerden korunmuş oluruz. Gerekli bilgileri ileten organlardaki (örn, iç kulak, göz, sinir yolları veya beyin) bozukluklar sonucu baş dönmesi ve denge bozuklukları gelişir. Bu durumda beyin vücudun nasıl hareket ettiğini ve nerede bulunduğunu tam olarak bilemez.

Örneğin iç kulakta patlama yaralanması veya akut dolaşım bozukluğu sonucunda ani olarak iki denge organından biri devre dışı kalırsa aynı taraftan beyine bilgi iletilemez. Ancak diğer sağlıklı iç kulak aldığı uyarıları iletmeye devam eder. Sonuç olarak beyinde dengesiz bir durum oluşur. Yönetici merkez sanki belli bir yöne kuvvetli bir hareket gerçekleşmiş gibi davranır, oysa vücut gerçekte pozisyonunu hemen hemen hiç değiştirmemiştir. Bu durum baş dönmesi olarak algılanır. Dinlenirken veya gözler kapalı durumda iken baş dönmesi hissi belirgin olarak azalır. Bir denge organının akut olarak devre dışı kalması, örneğin çarpıntı, mide bulantısı, kusma veya ter basması gibi diğer belirtilerin çıkmasına yol açabilir.

Bu yakınmalar birkaç gün içinde azalır. Çünkü yönetici merkez denge organlarından birinin yanlış bilgi yolladığının farkına varır ve iç bilgi dengesini tekrar kurmaya çalışır. Bunun için beynin birkaç haftaya gereksinimi vardır ve çoğunlukla bu düzelme tama yakın olur.

Baş dönmesi denildiğinde genellikle Vertigo anlaşılmaktadır ancak vertigo bir baş dönmesi nedenidir. Vertigo tek başına baş dönmesi anlamına gelmemekte denge problemlerini de ifade etmektedir. Baş dönmesinin pek çok nedeni vardır. En yaygın olanları şöyle sıralanabilir:

1. PERİFENİK VERTİGO ( BEYİN DIŞI NEDENLERDEN KAYNAKLANAN VERTİGO)

İç kulağın denge problemlerinden kaynaklanan baş dönmeleri sık görülmektedir. Beyin kaynaklı olanların dışındaki baş dönmeleri ani baş hareketlerine izin vermeyen çok akut tablolardır. Bulantı, kusma bu duruma eşlik edebilir.

Hastalar gözlerin dahi açamayabilirler. Bu tür vertigoların en çok rastlanan türü, iç kulaktaki denge sinyalini alan kristalin yerinden oynaması ile oluşmaktadır. Hava değişimleri, küçük travmalar bu kristallerin yerinden oynamasına neden olabilmektedir. O kristaller yerine oturtulduğunda hemen düzelebilmektedir ya da ilaçlarla kontrol altına alınabilmektedir.

2. DAMARSAL NEDENLER

Beyinde ateroskleroz yani damar sertliği görülmesi de baş dönmesine neden olabilir. Kolesterol plakları beyin damarlarında bozulmaya neden olur ve baş dönmesi ile dengesizlik ortaya çıkabilir. Vertebral baziler adı verilen damarın yetmezlik tablosu VBY yani enseden geçen kan akışının debisinin azalması da baş dönmesi yapabilir. Bu durumda mutlaka nöroloji uzmanına başvurulmalıdır. İlaç tedavisi ile baş dönmesi kısa sürede kontrol altına alınabilir.

3. BEYİN TÜMÖRLERİ

Beyinde iyi ya da kötü huylu tümörler baş dönmesine yol açabilmektedir. Özellikle beyincik bölgesindeki oluşumlar bunu daha çok tetiklemektedir. Beyin tümörleri her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Baş dönmesi konusunda gerekli tetkikler yapılırken bu seçeneğin atlanmaması önemlidir. Doğru bir tedavi planlaması ve tümörün alınması ile baş dönmesi de geçmektedir.

4. MS VE MYELİN HASTALIKLARI

Multipl skelroz. MS, beyin ve omurilikteki sinirlerin myelinli kılıflarını etkileyen tekrarlayıcı özelliği olan bir hastalıktır. Genç yaşta ve kadınlarda sık görülür. MS'te aniden baş dönmesi ortaya çıkabilir. Hastalar otururken baş dönmelerini daha rahat kontrol ederken, ayağa kalktıklarında bir tarafa doğru dengesizlik yaşayabilir. MS takibi bu konuda deneyimli bir uzman tarafından yürütülmeli, tedavi aksatılmamalıdır.

5. ENFEKSİYONLAR

Basit bir gribal enfeksiyondan tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlara kadar pek çok enfeksiyon baş dönmesi olarak kendini gösterebilir. Mutlaka uzman yardımı alınmalı, vücutta enfeksiyon düzeyi ve niteliği belirlenmeli tedavi buna göre yürütülmelidir.

6. TRAVMALAR

Kişinin kaza geçirmesi, başını bir yere çarpmış olması gibi durumlar baş dönmesine enden olabilir. Bu travmaların yakın zamanda olması şart değildir. Kişi son 1 yıl içinde başını sertçe bir yere çarptıysa bu durum görülebilir ve 1 yıl sonra da ortaya çıkabilir. Travma sonrası vertigolar son derece dirençlidir ve tedavi süreci sabır gerektirir.

7. DİYABET

Diyabet yani şeker hastalığında beyin hücrelerinin şeker kullanımı bozulur ve enerji alamamaktadır. Bu durumda baş dönmesi ve denge problemleri ortaya çıkabilmektedir.

8. HİPERTANSİYON

Beyin damarları kan basıncı yükselince kendini kanamaya karşı korumak için birden spazma geçerek çaplarını daraltmaktadır. Bu sırada kan debisi düşmekte ve ilk başta en çok kana ihtiyacı olan bölgeler bu duruma bir çeşit itiraz etmektedir. Baş dönmesi de bu şekilde ortaya çıkmaktadır.

9. METABOLİK HASTALIKLAR

Karaciğer hastalıkları, kronik karaciğer hastalıkları, tiroit problemleri ve bazı ilaçların kullanılması durumunda baş dönmesi görülebilmektedir. Sıvı elektrolit dengesi, kan şekeri düzeyi ve kan basıncındaki dengesizlikler baş dönmesine neden olur. Öncelikle bunların kontrol altına alınmalıdır. Hamilelikte de metabolik değişimlerden dolayı baş dönmesi görülebilir. Bu durumda metabolik takip çok önemlidir.

10. PSİKOLOJİK ETKENLER VE STRES

Kişide duygu durum bozuklukları, baş dönmesi korkusu, stres gibi faktörler de baş dönmesi ve denge problemlerine neden olabilmektedir. Pek çok insanda hiçbir fiziksel neden olmadığı halde baş dönmesi görülebilmektedir. Bu durumda mutlaka psikolojik destek alınmalıdır.

Baş dönmesi için hangi doktora gidilir?

Baş dönmesinin en sık görülen nedenleri iç kulakla ilgili hastalıklar olduğu için hastanın muayene olmaya bir Kulak Burun Boğaz hastalıkları uzmanı ile başlamasında yarar vardır. Nöroloji, göz, iç hastalıkları, kardiyoloji hatta psikiyatri uzmanlarının da hastayı değerlendirmesi gerekebilir.