Balık yemenin faydaları nelerdir? Balık çorbası tarifi ve en faydalı balık sıralaması
Balık yemenin vücudumuzun hemen hemen her yerine faydası bulunuyor. Omega-3 yönünden zengin bir besin olan balık, sağlık için çok faydalı. Özellikle de mevsiminde düzenli olarak tüketilmesi öneriliyor. Ancak en yüksek faydayı sağlaması için doğru hazırlanması ve tüketilmesi de önemli. Peki balığın sağlığa faydaları neler? Nasıl tüketilmeli? Balık çorbası malzemeleri neler? İşte merak edilenler...
Yüzyıllardır insanoğlunun en çok tercih ettiği yemeklerden biri olan balık sağlık açısından oldukça güçlü bir besin kaynağı. Akarsulardan göllere, denizlerden okyanuslara farklı renklerde, şekillerde ve büyüklüklerde yüzlerce türü bulunsa da balıkları temel olarak tatlı su ve tuzlu su balığı olarak ikiye ayırabiliriz. Tatlı su balıkları arasında somon, sazan ve alabalık gibi türler bulunurken tuzlu su balıkları arasında orkinos, palamut ve mercan balığı gibi çeşitler yer alıyor. İşte en sağlıklı besin kaynaklarından biri olan balığa dair bilmeniz gerekenler...
Balığın tarihçesi
Keşfedilmiş en eski balık fosillerinin geçmişi 500 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bununla birlikte yüzyıllar önce soyu tükenmiş balık türlerine rastlamak da mümkün. Zaman içinde çevre faktörlerinin etkisiyle süzülebilen, uçabilen ve karada sürünerek ilerleyebilen balık türleri de ortaya çıkmış. Çeşitli kaynaklara göre bu canlı türünün avcılığına ilk olarak 40.000 yıl önce Çin'deki Tianyuan ırkı tarafından başlanmış, profesyonel balık avcılığına ise Birleşik Krallık tarafından 19. yüzyılda geçilmiş. Günümüzde de başta Kuzey Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm dünya için oldukça önemli ve değerli bir besin kaynağı olan balıklar pek çok kültürün ve mutfağın vazgeçilmezleri arasında.
En faydalı balık sıralaması
Yapılan araştırmalar sonucunda uzmanlar; somon, uskumru, ton balığı, alabalık, hamsi ve morina gibi türlerin daha sağlıklı olduğunu vurguluyor. Bu balıklar diğerlerine oranla omega-3 yağ asidi bakımından daha zengindir.
Besin değeri ve kalorisi
Balığın 100 gramında 82 kalori bulunmaktaıdr. Balığın 1 porsiyonu (200 gr ) 164 kaloridir. 1 köfte kadar ( 30 gr) balık 25 kaloridir. Balığın 100 gramı 18.3 gram protein, 0.9 gram yağ içermektedir.
Balık seçerken nelere dikkat edilmeli?
Balıkta tazelik çok önemli olduğundan bazı satıcılar bu canlı türünü daha taze gösterebilmek için çeşitli hilelere başvurabiliyorlar. Bu noktada balık seçerken nelere dikkat etmeniz gerektiğini bilmeli ve bilgileri eksiksiz uygulamalısınız. Her şeyden önce taze balık hafif ve tatlı bir kokuya sahip. Eğer balıklar çoğu kişinin bildiği gibi ağır kokuyorsa bayat anlamına gelir. Balığa dokunduğunuzda pulları ve dokusu parlak ve gergin olmalı. Eğer parmağınızı bastırdığınız yer kolayca içeri giriyor ve kısa süreliğine de olsa o şekilde kalıyorsa burdan balığın taze olmadığını anlayabilirsiniz. Balıkların tazeliğini yansıtan diğer bir önemli detay da solungaç renkleri. Solungaçların açık kırmızı ve pembe arasında bir renk olması balıkların taze olduğu anlamına gelir. Ayrıca taze balık suda dibe çökerken bayat balık suyun üstünde kalıyor. Benzer şekilde taze balığın başını kaldırdığınızda kuyruğu da kalkıyor ancak bayat balıkta herhangi bir değişiklik olmuyor. Marketlerde balıkların bekleme süresi oldukça uzayabildiğinden daha çok sürekliliği olan balık satıcılarını tercih etmelisiniz. Dondurulmuş balık alacaksanız da balığın lekeli olmamasına dikkat edin.
Balık nasıl saklanır?
Balıkları aynı gün içinde tüketecekseniz oda sıcaklığında beklemelerinin bir sakıncası yok, ancak bu süre bir günü aşacaksa uzmanlar kesinlikle temizlenip, saklama poşetiyle kaplanarak buzdolabında saklanması gerektiği konusunda uyarıyor. Buzdolabında en fazla 3 gün tutabileceğiniz balıkları daha uzun süre saklamak için dondurucuya yerleştirmelisiniz. Ancak unutmayın ki, balık ne kadar taze tüketilirse o kadar faydalı.
BALIK YEMENİN FAYDALARI
Bağışıklık Sistemini Koruyor: Özellikle mevsiminde tüketilen balık, içerdiği yağ asitleri sayesinde bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için son derece gerekli olan bir besindir. Balığın gribe ve enfeksiyonlara karşı vücudu koruduğu, yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Özellikle sezonunda balık, haftada 2 kez düzenli olarak tüketilmelidir.
Omega3 Deposudur: Balıkta, diğer hayvansal kaynaklı besinlerin aksine doymuş yağ yerine, doymamış yağ asitleri denilen omega3 yağ asitleri bulunur. Omega3, vücudun üretmediği ve en fazla balıkta bulunan son derece faydalı bir yağdır. Özellikle soğuk su balıklarından somon, uskumru, sardalye ve ton balığı omega3'ten oldukça zengindir. Omega-3; kalp ve damar sağlığını koruyucu özelliğinin yanı sıra gözde sarı nokta hastalığı riskini azaltır, kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur.
Zeka Gelişimine Fayda Sağlıyor: Balık, iyottan zengin bir besin kaynağı olup zeka gelişiminde önemli rol oynar. Balık yiyen çocukların zeka puanlarında artış meydana geldiği ve öğrenme kabiliyetlerinin arttığı görülür. Özellikle gebeliğin ilk üç ayında düzenli balık tüketen annelerin bebeklerinde öğrenme, algılama ve bebeklik döneminde kavrama, tutma gibi el fonksiyonlarının güçlü olduğu saptanmıştır. Bebek ve çocuklarda zeka gelişimini destekleyen balığın bileşimindeki DHA, görme ve nörolojik gelişimin sağlıklı bir biçimde gelişmesinde son derece etkin rol oynar.
Kalp Sağlığını Koruyor: Balık tam bir kalp dostudur. Balığın içerisindeki omega3 yağ asitleri kötü kolesterolü (LDL) düşürürken iyi kolesterolü (HDL) artırır. Kandaki trigliserid yani serbest yağların düşürülmesini sağlar. Tansiyonu düşürerek kalp yetmezliğinden ve inme riskinden korur, kanın pıhtılaşmasını önleyerek akışkanlığını artırır.
Kemikleri Güçlendiriyor: Balık, kemikleri de güçlendirir. Özellikle de kılçığı ile yenilebilen küçük balıklar kalsiyumdan zengin olduğundan, kemiklerin güçlenmesini sağlar. Bu özelliği ile kemik erimesi sorunu yaşayanlar, menopoz dönemindeki kadınlar ve yaşlılar bol bol balık tüketmeleri önerilmektedir.
Hücreleri Onarıyor: Proteinler vücut için çok önemli besin kaynağıdır. Balığın da aralarında yer aldığı bazı besinler kaliteli protein yağlarını oluşturur. Protein, hücrelerin onarılması ve yeni dokuların yapımı için önemli göreve sahiptir. Bu yüzden protein bakımından zengin olan balık mutlaka tüketilmelidir.
Depresyondan Koruyor: Yoğun iş temposu ve günlük yaşamın hareketliliğinde, sorunlar bazen üst üste gelebilir. Özellikle kişilik itibariyle yatkın olan bireylerde stres yerini depresyona bırakabilir. Yapılan çalışmalar, özellikle somon, uskumru ve ton balığı gibi yüksek oranda Omega3 yağ asitlerini barındıran balıkların depresyona karşı büyük fayda sağladığını ortaya koymaktadır.
Diyabet Riskini Azaltıyor: Omega-3 gençlerde diyabet riskini önemli ölçüde azaltır. İnsülinin işlevini artırıp, Tip 2 diyabete karşı koruma sağlar. Bu nedenle diyabet hastalarının ve diyabet riski taşıyanların bol bol balık tüketmesi faydalı olacaktır.
Alzheimer Riskini Azaltıyor: İnsan ömrünün uzamasıyla birlikte çağın hastalığı olarak gittikçe daha sık görülen Alzheimer’a karşı haftada 2 kez balık tüketmek büyük önem taşır. Balık yağının ve Omega3 yağ asidinin faydalarından biri de Alzheimer riskini düşürmesidir. Alzheimer'ın yol açtığı hafıza kaybını önlemede güçlü bir silah olan balık, özellikle de buğulama ya da ızgara olarak tüketilmelidir.
Eklem Ağrılarına Faydalıdır: Omega3 yağ asitleri dokuların hasar görmesine neden olan mekanizmaların geri dönüşümünü sağlayarak anti-inflamatuar etki gösteren en güçlü besin bileşenlerinden biridir. Özellikle romatoid artrit hastalarında görülen eklem romatizmasının azaltılması ve mevcut ağrıların giderilmesinde balık tüketiminin önemli faydaları bulunur. Balık eti, yüksek kolesterolün düşürülmesinden metabolizmanın güçlenmesine, cilt güzelliğinden eklem sağlığına kadar birçok rahatsızlığa şifa oluyor. Araştırmalar gösteriyor ki düzenli balık tüketimi, kalp hastalıklarında ölüm riskini yüzde 36 oranında azaltıyor.
Hücreleri Yeniler, Cildinizi Güzelleştirir: Genç kalmayı sağlayan besinler arasında ilk sırayı balık alıyor. Balık, içindeki bol protein ile hücreleri yeniliyor. Balığı öteki protein kaynaklarından ayıran şey, içinde bulunan yağ türü ve yağ asidi miktarıdır. İşte balıktaki bu yağ türü ve yağ asidi, hücreleri yeniliyor. Balık, hücrelerin yapıtaşları olan amino asitleri adeta yeni baştan yaratıyor. Protein sindirilirken amino asitlere parçalanarak hücrelerin kendilerini yenilemelerinde kullanılır. Yeterince protein alınmazsa, vücudunuzun yaşlanma süreci hızlanıyor. İşte bu durumda bol balık tüketen kişi, bu süreci hiç yaşamamış gibi atlatıyor. Bu nedenle uzmanlar, “Yaz-kış fark etmez. Ömür boyu sağlıklı ve güzel kalmak istiyorsanız, bol bol balık tüketmenizde fayda var” diyor.
Çocukların Algılama Ve Dikkat Yetisini Artırır: Balık tüketimi büyüme çağındaki çocuklar için çok önemli. Haftada en az bir kez balık yiyen çocukların algılama ve dikkat yetisi gelişiyor. Balıkta protein, D vitamini, fosfor ve kalsiyum gibi vücut için gerekli maddeler bol olarak bulunur. Balıktaki proteinlerin içerdiği amino asitler vücuda önemli katkılar sağlar. D vitamini ise özellikle vücudun kemik sisteminin gelişmesinde, ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek kemik erimesinin önlenmesinde büyük rol oynar.
Saçların Canlanmasını Sağlıyor: Balık hem içerdiği protein hem vitamin ile mineraller sayesinde saçların uzamasını kolaylaştırıyor ve saçları güçlendiriyor. Ayrıca içerdiği omega 3 yağ asitleri sayesinde saçların kurumasını ve yıpranmasını önleyerek canlı ve parlak görünüme sahip olmalarını sağlıyor.
Bağırsak Sağlığını Koruyor: Omega 3’ün özellikle kalın bağırsak kanserine karşı koruyucu olduğu tespit edilmiş. Ayrıca yapılan bir çalışmada yeterli omega 3 tüketen kişilerde kalın bağırsak kanserine bağlı ölüm riskinin yüzde 59 oranında azaldığı ortaya konmuş. Omege 3; ülseratif kolit ve chron hastalığı gibi bağırsak hastalıklarına karşı koruyucu etkiye sahip ve bağırsakta enflamasyon, bir başka deyişle iltihap görülme sıklığını azaltıyor.
Göz Sağlığını Destekliyor: Omega 3 yağ asitlerinin görsel gelişim ve retina sağlığı açısından önemli olduğu biliniyor. Özellikle retinanın bozulması ve görüşün bulanıklaşmasına neden olabilecek göz hastalıklarına karşı koruyucu etki gösteriyor. Araştırmalar, yeterli balık ve omega-3 yağ asitleri tüketen kişilerde göz hastalığı oluşma riskinin balık tüketmeyenlere göre daha az olduğunu gösteriyor.
Egzama Riskini Azaltıyor: Yapılan bazı çalışmalar balığın sedef hastalığı ve egzama gibi deri hastalıklarının da önlenmesine yardımcı olabileceğini gösteriyor.
Akciğerleri Güçlendiriyor: Yapılan birkaç çalışmada balık tüketiminin akciğerleri korumaya yardımcı olabileceği kaydedilmiş. Özellikle çocuklarda astım belirtilerinde azalmasının yanı sıra astımın önlenmesinde de yardımcı olabileceğine dair bulgular saptanmış. Yeterli miktarda balık tüketen kişilerde yeterli miktarda balık tüketmeyenlere nazaran yaşlandıkça akciğerlerin daha sağlıklı ve güçlü olduğu kanıtlanmış.
Sporcu Sağlığı, Kas Gelişimine Yardımcı Olur: Sakatlık riskini en aza indirir.Vücutta steroid hormonu gibi işlev gören D vitamini yönünden de zengin olan balık, kemik kas ve diş gelişimi için önemli bir besindir. Kemikler, ihtiyacı olan kalsiyum ve fosforu D vitamini sayesinde alabilir. Sporcuların yorgunluktan kurtulmasına ve kas rejenerasyonuna yardımcı olarak son derece faydalı besinler içerir. Çoğu yağlı balıkta oldukça belirgin olan D vitamini ve omega-3 yağ asitleri, kasların çok zorlanması sonucu oluşabilecek sakatlık ve incinme riskini azaltan doğal bir anti-enflamatuar olarak görev yapar. ALS hastalığında bağışıklığı güçlendirecek besinlerin tüketilmesi ve gün içinde yeterli besin alınması sağlanmalıdır.
Vücut direncinizi artırmak için, haftada 2 defa omega-3'ten zengin, sağlıklı protein kaynağı balık tüketin.
Hep o özendiğiniz kaymak gibi cilde ve sırma gibi saçlara sahip olmak istiyorsanız, balık yiyin. Balık; içerdiği değerli protein, vitamin ve mineraller sayesinde cildinizin rengini düzenler ve saçlarınızı canlandırır.
Japonya'da yapılan bilimsel çalışmalarda, palamudun içerisinde yer alan bir protein yapısının yüksek tansiyonu düşürdüğü belirlendi.
Omega-3 retina, beyin ve sperm hücrelerinin tam olarak çalışmalarını sağlar. İyi kolesterolü (HDL) arttırır. Yetersizliğinde; görme bozuklukları, depresyon; konsantrasyon, dikkat ve davranış bozukluklarına neden olabiliyor.
Tırnaklarınız çabuk mu kırılıyor?
Balık, içerisinde yüksek oranda bulunan A vitamini güçlü tırnaklara sahip olmanıza yardımcı olur. Omega-3 yağ asitleri sinirleri koruyarak migren ataklarını azaltmaya yardımcı olur.
BALIK ÇORBASI NASIL YAPILIR?
Balık çorbası, içerisinde barındırdığı omega3 sayesinde oldukça yararlıdır. Balık çorbasını hazırlarken, levreğin pullarını iyice temizlemeye dikkat ediniz.
BALIK ÇORBASI MALZEMELERİ
1 adet levrek
2 yemek kaşığı un
1 adet soğan
3 yemek kaşığı sıvıyağ
1 yumurta sarısı
Karabiber
Tuz
1 miktar maydanoz
Limon suyu
1 küçük boy patates
5 su bardağı su
1 küçük boy havuç
BALIK ÇORBASI YAPILIŞI
5 su bardağı su ile levreği tencerede haşlayın. Pişen levreği küçük küçük didin. Suyunu süzdüğünüz levreği kenara alın. Farklı bir tencerede sıvıyağ ile soğanı kavurun. Patates ve havucu da küçük küçük doğrayın ve tencerenin içerisine alın. Tencereyi kapatın ve kısık ateşte patates ve havucu pişirin. Ardından un ilave edin ve karıştırın. Kenara ayırdığınız levreği de ilave edin ve bütün malzemeler pişene dek kaynatın. Kaynayan suyun içerisine balıkları ilave edip biraz daha kaynatın. Bir kaseye yumurta sarısı ve limonu karıştırın. Sonrasında çorba suyundan 1 kase alın ve yumurta karışımına ilave edin. Karışımı çorbaya ekleyerek karıştırın ve biraz daha kaynatın. Baharatlarını ekleyin, ocağın altını kapatın. Afiyet olsun...
Eksikliği depresyona sürüklüyor! D vitamini eksikliği belirtileri
