2024-09-20 18:26:25

ABD Türk tarımını bitirdi! CIA belgelerinde ortaya çıktı, Türkiye ayağa kalkacak

TRHaber'de yer alan habere göre, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Türk tarım politikalarına yönelik sabotaj faaliyeti, CIA istihbarat raporlarında kendine yer buldu.

1969-1974 yılları arasında arasında Ankara'dan Washington'a geçilen jurnaller, o dönem çiftçilerin en önemli gelir kaynaklarından biri olan haşhaşın nasıl engellendiğini ortaya koyuyor.

ABD'de yakalanan uyuşturucunun yüzde 80'inin Türk haşhaşından elde edilmiş afyon sakızıyla imâl edildiğini öne süren Amerikan hükümeti, Türkiye'de haşhaş tarımını bitirirken aynı zamanda Hindistan'da haşhaş ve benzeri ürünlerin üretimini teşvik ediyordu.

Washington ile Ankara arasında o dönem sıklıkla krize neden olan süreç, CIA belgelerinde çarpıcı biçimde anlatılıyor.

Amerika'da askerî antropolog sıfatıyla çalışırken 2022 yılında memleketi Burdur'a dönerek köyünde çiftçilik yapmaya başlayan Dr. Ece Aynur Onur, gizliliği kaldırılan CIA belgelerini sosyal medya hesabında yayınladı.

Türkiye'ye yönelik müdahalenin belgelerini yayınlarken ABD'nin sadece haşhaşı yasaklamakla değil aynı zamanda Türk çiftçisinin ne ekeceğine karar vermekle de uğraştığına dikkat çeken Onur, şunları yazdı:

CIA raporları ABDnin Türk tarımına nasıl müdahale ettiğini, Toprak Mahsulleri Ofisini nasıl yönlendirdiğini, mahsul fiyatlarını nasıl belirlediğini belgeliyor.

Haşhaş örneği üzerinden inceleyelim. Örneğin, Burdur'da haşhaşın yerini neden Amerikan mısırının aldığını açıklayalım.

ABD'nin Türkiye'ye yaptığı ekonomik yardımın yaptırımlarından biri haşhaş üretiminin kısıtlanması/yasaklanmasıydı. Demirel'in başbakanlık yaptığı dönemde, 1967'de 21 ilde haşhaş üretimi yapılırken, bu sayı 1969'da 11'e düştü.

1971 Muhtırası sonrasında kurulan Nihat Erim Hükümeti, ABD'nin güçlü baskıları ve teşvikleri ile haşhaş üretimini durdurdu.

CIA, bu kararın İç Anadolu haşhaş üreticileri için sonuçlarını ele almış, çünkü haşhaş üreticilerinin 1973 genel seçimlerine yön vereceği öngörülmüş.

Raporda, tüm siyasi cephelerde haşhaş üretiminin durdurulmasına karşı pozisyon alındığı, bu konuda Türkiye'de nadir görülen bir fikir birliği olduğu belirtilmiş.

ABD, kendi topraklarında kullanılan uyuşturucunun yüzde 80'inin Türkiye'de üretildiği iddiası ile 1971 Muhtırasının ardından ülkemizde haşhaş üretimini yasaklattı. Ancak CIA belgeleri gösteriyor ki ABD, haşhaşın Türkiye'de üretimini yasaklatırken Hindistan'da üretimini destekliyordu.

Hatta Türkiye'de haşhaş üretiminin kısıtlanması/yasaklanması sonucu Hindistan haşhaş üretiminde dünya sıralamasında bir numaraya oturdu.

ABD haşhaş üretiminin yasaklanması için Türkiye'ye 35 milyon dolar yardım yaptı. Ancak Türkiye, haşhaştan yıllık kazancının 100 milyon dolar olduğu konusunda ısrarcıydı. 35 milyon doların ABD kısıtlamaları ve yönlendirmeleri ile kullanılması Türkiye'de rahatsızlık yaratıyordu.

Haşhaş yasağı 1974'de Ecevit Hükümeti tarafından (kısmen) kaldırıldı. Başbakan Ecevit hakkında şöyle yazılmış: "Zayıf hissediyor ve atmak zorunda kaldığı ancak tutulmayan adımlarını (örneğin fiyat artışlarını) telafi etmek için ucuz zaferler peşinde... Bu gidişatı değiştirmek için yalnızca para yeterli olmaz. Ecevit Amerikalılara satılmış görünmek istemez."

CIA, Türkiye'deki haşhaş üretiminin merkezi olarak Afyon'u ele almış. Türkiye'de bir çiftçinin senede 1000 Dolar kazandığını, Afyon ilimizdeki bir çiftçinin ise bunun 3'te 2'sini kazandığını tespit etmiş.

Haşhaşın Türk çiftçisi için neden önemli olduğu ele alınmış. Peşin satılan bir mahsul olduğu için bir çiftçinin tarım işlerini yürütmesini ve çarkını döndürmesini sağlayan mahsul olduğu belirtilmiş. 'İç Anadolu tarımı için haşhaş bir anlamda joker görevi görüyorsa onun yerini hangi mahsul alabilir' tartışması yapılmış.

Amerikalı firmaların gelecek iki sene boyunca yasal ve yasal olmayan tüm haşhaşı 5 milyon dolara satın alması kararlaştırılmış. 'Çok yönlü saldırı ile büyük kazanım' elde edilebileceği öngörülmüş. 1971'de yasak planlanmış ve başarılmış.

Aşağıdaki belgede ise 1970'li yıllarda, ABD'nin Toprak Mahsulleri Ofisi üzerinden haşhaş ve diğer ürünlerin fiyatlarını nasıl belirlediği, Türkiye'de üretilen tüm haşhaşı Amerikalı firmaların nasıl stokladığı anlatılmaktadır.

Bu akışı, Demirel ve Ecevit döneminden 2 ayrı declassified CIA raporunu kaynak alarak hazırladım. Haşhaş, tarım yaptığım ata toprağım Burdur'un en önemli gelir kaynaklarından biriyken, onun yerini su canavarı Amerikan mısırı aldı. Göller Yöresi Çöller Yöresi'ne döndü.