İran International'de "Türkiye, İran'ı Güzergahın Dışında Tutuyor" başlıklı değerlendirme yazısı yazıldı.

Türkiye, İran'ı Akdeniz ve Avrupa'ya giden doğu-batı kara transit rotalarından hariç tutarak Türkmen doğal gazının ithalatı ve transit geçişine ilişkin Azerbaycan ile bir anlaşma imzaladı.

Türkiye ve Azerbaycan enerji bakanları, 15 Mayıs'ta İstanbul'da çeşitli doğal gaz boru hatlarının yanı sıra Türkmen gaz transitine yönelik kapasite artırımına ilişkin kapsamlı bir anlaşma imzaladı.

Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, anlaşmanın 2030 yılına kadar Azerbaycan ve Türkmenistan'dan Türkiye ve Avrupa'ya ilave gaz hacmi sağlanmasına olanak tanıyacağını, ancak kesin miktarların henüz açıklanmadığını söyledi.

Ankara ve Aşkabat, Mart 2024'te zaten bir gaz satın alma anlaşması imzalamıştı.

Bayraktar, Iğdır-Nahçıvan doğalgaz boru hattının da yakın zamanda faaliyete geçeceğini söyledi.

Bakü merkezli Hazar Petrol Araştırma Merkezi başkanı İlham Şaban, İran Uluslararası'na, Türkmenistan'ın, Türkmen açık deniz gaz sahalarını Azerbaycan'ın Azerbaycan'ına bağlayan kısa bir deniz altı boru hattı inşa ederek Azerbaycan'a sınırlı miktarda gaz (2-3 milyar metreküp/yıl) ulaştırabileceğini söyledi. Çıralı-Güneş bloğu veya 300 kilometrelik Trans Hazar boru hattının inşa edilmesiyle önemli miktarda gaz elde edilecek.

Azerbaycan, son yirmi yıldır coğrafi olarak anakaradan ayrı bir bölge olan Nahçıvan topraklarına, küçük Azerbaycan bölgesiyle sınırı olan İran'la gaz takası yaparak gaz sağlıyor. Iğdır-Nahçıvan boru hattının hizmete girmesinden sonra Bakü, kendi gazını Türkiye üzerinden Azerbaycan Cumhuriyeti'nin denize kıyısı olmayan topraklarına ulaştırabilecek.

Şu anda Azerbaycan ve Türkiye'yi Gürcistan üzerinden birbirine bağlayan iki gaz boru hattı bulunmaktadır: Güney Gaz Koridoru ve Bakü-Tiflis-Erzurum.

Azerbaycan, 2023 yılında Güney Gaz Koridoru üzerinden 2,5 milyar metreküpü Gürcistan'a, 9,5 milyar metreküpü Türkiye'ye ve 12 milyar metreküpü Avrupa'ya olmak üzere 24 milyar metreküp gaz ihraç etti.

AB ve Bakü, Temmuz 2022'de Azerbaycan'ın gaz alımını 2027 yılına kadar ikiye katlamak için bir mutabakat zaptı imzaladı.

Her ne kadar İran, Türkmenistan'ı kendi toprakları üzerinden Azerbaycan'a veya Türkiye'ye bağlayacak özel ve doğrudan bir boru hattına sahip olmasa da, gaz takası operasyonları için geniş bir boru hattı ağına sahiptir. İran, Aralık 2021'den Ocak 2024'e kadar yaklaşık 4 milyar metreküp Türkmen gazını Azerbaycan'la takas etmişti, ancak Bakü ve Aşkabat yakın zamanda anlaşmayı durdurdu. İran, takas ücreti olarak gaz hacminin 'ini alıyordu; Gürcistan veya Türkiye üzerinden gaz geçiş ücretlerinin üç katı. Tahran, kuzey ve kuzeydoğu bölgelerinde kullandığı gazı Türkmenistan'dan alırken, anlaşmaya varılan miktardaki gazı da kuzeybatı bölgelerinden ulaştırıyordu.

Her ne kadar İran, Türkmenistan'ı kendi toprakları üzerinden Azerbaycan'a veya Türkiye'ye bağlayacak özel ve doğrudan bir boru hattına sahip olmasa da, gaz takası operasyonları için geniş bir boru hattı ağına sahiptir. İran, Aralık 2021'den Ocak 2024'e kadar yaklaşık 4 milyar metreküp Türkmen gazını Azerbaycan'la takas etmişti, ancak Bakü ve Aşkabat yakın zamanda anlaşmayı durdurdu. İran, takas ücreti olarak gaz hacminin 'ini alıyordu; Gürcistan veya Türkiye üzerinden gaz geçiş ücretlerinin üç katı. Tahran, kuzey ve kuzeydoğu bölgelerinde kullandığı gazı Türkmenistan'dan alırken, anlaşmaya varılan miktardaki gazı da kuzeybatı bölgelerinden ulaştırıyordu. Rusya ve Azerbaycan'ın yanı sıra İran da Türkiye'nin doğal gaz tedarikçisi konumunda ancak son üç yıldır İran'ın kendi iç sıkıntısı nedeniyle kış aylarında teslimatlar sık ​​sık kesintiye uğruyor. İran, yatırım eksikliği ve yaptırımlar nedeniyle kısıtlanan Batı teknolojisi nedeniyle üretimini artıramıyor.

Sonuç olarak Türkiye, İran'ın gaz alımını 2023'te yarıya indirerek 5,2 milyar metreküp'e düşürdü. Türkiye ile İran arasındaki 25 yıllık doğalgaz anlaşması 2026 yılında sona erecek. Geçtiğimiz yıl Türkmenistan, Çin'e de 40 milyar metreküp gaz ihraç ederken, Orta Asya ülkelerine daha sınırlı miktarlarda, ancak büyük indirimlerle ihracat yaptı. İran International'ın Çin ve Azerbaycan gümrük istatistiklerine dayalı hesaplamalarına göre Çin, Türkmen gazını 240/1000 metreküp seviyesinde, yani Avrupa pazarlarındaki Azerbaycan gazı fiyatlarının yarısından daha az bir fiyatla ithal etti.